Υποδερματική ατροφία του γλουτού μετά από ένεση κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης αποδέσμευσης ©

Γκέλης Ν. Δημήτριος [Δρ]

Ιατρός, ΩΡΛ, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ΩΡΛ Αλλεργία. Φλάμπουρο Λουτρακίου Κορινθίας, 2744023768, τηλ. 6944280764, mail:pharmage@otenet.gr, http://www.gelis.gr

Γκόλας Ευάγγελος

Ωτορινολαρυγγολόγος, Ιωάννινα, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας ΩΡΛ Αλλεργίας, Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών, Καλιάφα 1, Ιωάννινα 453 32, 2651 049006, .(JavaScript must be enabled to view this email address) http://www.egolas.gr

Πάγκαλος Άρης

Ωτορινολαρυγγολόγος, Άγιος Νικόλαος, Λασιθίου, Κρήτης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογικής Αλλεργίας, Ανοσολογίας και και Ρογχοπαθειών, Ηρ. Πολυτεχνείου 8, Αγ. Νικόλαος 721 00 2841 089100, 6976766226

Μπατζακάκης Δημήτριος

Ωτορινολαρυγγολόγος, Kαρπενήσι Ευρυτανίας

Ραχωβίτσας Δημήτριος,

Ραχωβίτσας Δημήτριος, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Επιμελητής Α΄, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας ΩΡΛ Αλλεργίας Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών

H αλλεργική ρινίτιδα  είναι πολύ διαδεδομένη και προσβάλλει περίπου το 20% του πληθυσμού σε βαθμό έντασης και διάρκειας που ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή.

Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλεί κακή ποιότητα ζωής στους πάσχοντες, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό των πασχόντων μπορεί να υποφέρει ταυτόχρονα από αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα, αλλεργικό άσθμα, καθ’υποτροπήν ρινοκολπίτιδες, καθ΄υποτροπήν μέση ωτίτιδα ή λαρυγγίτιδα. ΒΛΕΠΕ: ΑΛΛΕΡΓΙΑ-ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ-ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ-ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΩΡΛ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ

Σε αρκετούς  ασθενείς επικρατεί ως σύμπτωμα της αλλεργικής ρινίτιδας το μπούκωμα της μύτης, σε άλλους η ρινική καταρροή και σε άλλους τα συχνά πολλαπλά φταρνίσματα. Άλλοι, τυπικά αλλεργικοί  ασθενείς, εμφανίζουν όλα τα συμπτώματα της ρινίτιδας, δηλαδή μπούκωμα της μύτης, ρινική καταρροή, πολλαπλά φταρνίσματα και κνησμό των ρινικών κοιλοτήτων, επιπεφυκίτιδα και κρίσεις άσθματος, διαταραχές της όσφρησης και του ύπνου [1].

Η εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα οφείλεται στην ευαισθητοποίηση που των ασθενών προς αερογενή αλλεργιογόνα  που αιωρούνται στον ατμοσφαιρικό αέρα, όπως οι γυρεόκοκκοι των αλλεργιογόνων φυτών.

Άλλοι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας σχεδόν όλο το χρόνο λόγω ευαισθησίας τους στα αλλεργιογόνα των ακάρεων  της σκόνης του σπιτιού,  μυκήτων και ζωικών αλλεργιογόνων συνήθως οικόσιτων ζώων (γάτα, σκύλος). ΒΛΕΠΕ:ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΟ ΣΚΥΛΟ©, AΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΗ ΓΑΤΑ©, ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΑ ΖΩΑ©

Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται από τον ωτορινολαρυγγολόγο με ενδοσκοπικό έλεγχο των ρινικών κοιλοτήτων και τη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών  (ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού) με τη χρήση αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων  κλινικής σημασίας.

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας ανακουφίζονται, χωρίς να θεραπεύονται με τη χρήση αντιισταμινικών φαρμάκων από το στόμα, τοπικών ενδορρινικών σπρέϊς αντιισταμινικών και κορτικοστεροειδών, φαρμάκων που σταθεροποιούν τα μαστοκύτταρα, ρινοπολύσεις με υπέρτονο διάλυμα φυσιολογικού ορού, με στόχο την απομάκρυνση των αλλεργιογόνων και των χημικών μεσολαβητών της φλεγμονής από το βλεννογόνο των ρινικών κοιλοτήτων. Προτιμάται το ο φυσιολογικός ορός ουδέτερου pH, διότι δεν ερεθίζει επιπλέον το ρινικό βλεννογόνο [Οsmoclean Hypertonic nasal spray] .

Σε μερικούς ασθενείς συνυπάρχει η αλλεργική με μη αλλεργική ρινίτιδα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ίσως χρειάζεται και ο καυτηριασμός των κεφαλών των κάτω ρινικών κογχών ή με φωτοπηξία, ή ραδιοσυχνότητες ή με υπερήχους.

Θεαματική ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας επέρχεται με τη λήψη κορτιζόνης από το στόμα, για διάστημα λίγων ημερών. Η χρήση κορτιζόνης από το στόμα δεν πρέπει να γίνεται για χρονικό διάστημα πέραν των 5 ημερών , διότι μπορεί να προκύψουν οι γνωστές παρενέργειες της κορτιζόνης.

H χρήση ενέσων κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης αποδέσμευσης της κορτιζόνης θεωρείται απηρχαιωμένος τρόπος θεραπείας της αλλεργικής ρινίτιδας και δεν συνιστάται πλέον,  διότι περικλείει τον κίνδυνο σοβαρών παρενεργειών, που θα περιγραφούν παρακάτω.
Μία ένεση στο γλουτό  κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης αποδέσμευσης της κορτιζόνης ισοδυναμεί με την καθημερινή απελευθέρωση στον οργανισμό 7,5 mg  πρεδνιζόνης επί 3 εβδομάδες [2] .

Οι περισσότεροι ασθενείς μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας για 4-5 εβδομάδες, μετά την ένεση [2].

Όμως, το να έχει κανείς μέσα στο σώμα του επί  4-5 εβδομάδες  πρόσθετη κορτιζόνη μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού.
Εξάλλου  η ενδομυική ένεση της παρατεταμένης αποδέσμευσης κορτιζόνης περιλαμβάνει και τον κίνδυνο  πρόκλησης ατροφίας του δέρματος στην περιοχή της ένεσης και τη δημιουργία δύσμορφης ουλής με ιατροδικαστικές, πιθανόν, συνέπειες για τον γιατρό ή το φαρμακοποιό που χορήγησε την ένεση.

Δεν έχει νόημα σήμερα να χρησιμοποιείται αυτός ο απαρχαιωμένος τρόπος αντιμετώπισης της αλλεργικής ρινίτιδας, τη στιγμή που υπάρχουν αθωότερα φάρμακα ανακούφισης των συμπτωμάτων  και δυνατότητα ριζικής θεραπείας της νόσου με ανοσοθεραπεία, που προκαλεί απευαισθητοποίηση του ασθενούς προς τα ένοχα γιαυτόν αλλεργιογόνα.

Η ανοσοθεραπεία γίνεται με  σταδιακά αυξανόμενη δόση των εκχυλισμάστων  των αλλεργιογόνων, προς τα οποία έχει βρεθεί ευαίσθητος ο ασθενής. Η ασφαλέστερη μέθοδος απευαισθητοποίησης γίνεται με τη χρησιμοποίηση υπογλωσσίων σταγόνων αλλεργιογόνων  εκχυλισμάτων, που περιέχουν τα αλλεργιογόνα  προς τα οποία έχει αποδειχτεί ότι είναι  ευαίσθητος ο ασθενής. ΒΛΕΠΕ:  ΥΠΟΓΛΩΣΣΙΑ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Παραθέτουμε εικόνες ατροφίας  του δέρματος μετά από χορήγηση κορτιζόνης παρατεταμένης αποδέσμευσης, που αναφέρονται στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία και το διαδίκτυο.

Λιπώδης ατροφία του γλουτού μετά από ένεση παρατεταμένης δράσης κορτικοστεροειδούς  [3].

Η δερματική ατροφία δεν είναι συνηθισμένη παρενέργεια μετά από ένεση παρατεταμένης αποδέσμευσης κορτικοστεροειδούς. Όμως μπορεί να συμβεί και να βάλει το γιατρό και τον ασθενή σε  περιπέτειες.

Η ένεση κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης αποδέσμευσης μπορεί επίσης να προκαλέσει άσηπτη νέκρωση [5].
Επίσης μπορεί να καταστείλει τον άξονα επινεφριδίων υποθαλάμου υπόφυσης που μακροπρόθεσμα μπορεί να επηρεάσει την οστική πυκνότητα [2].

Έχει περιγραφεί επίσης υποδόρια ατροφία του δελτοειδούς μυός μετά από ένεση κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης δράσης σε ασθενή με αλλεργική ρινίτιδα [6].

Υποδόρια ατροφία του δέρματος μετά από ένεση τριαμσινολόνης [2]

Ατροφία του  δέρματος και του λιπώδους ιστού όπως φαίνεται μετά την ένεση κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης δράσης (τριαμσινολόνη), λίγους μήνες μετά την ένεση. [4].

Έχει περιγραφεί επίσης υποδόρια ατροφία του δελτοειδούς μυός μετά από ένεση κορτικοστεροειδούς παρατεταμένης δράσης σε ασθενή με αλλεργική ρινίτιδα [6].

Αν και οι ενέσεις παρατεταμένης μορφής κορτιζόνης αποτελούν εύκολη λύση αντιμετώπισης της αλλεργικής ρινίτιδας από ασθενείς και ορισμένους γιατρούς, εν τούτοις αποτελεί λανθασμένη θεραπευτική επιλογή η χρησιμοποίησή τους, εφόσον υπάρχουν ασφαλείς σύγχρονοι τρόποι αντιμετώπισης των συμπτωμάτων  της νόσου και ριζικής θεραπείας της με υπογλώσσια ανοσοθεραπεία [7].

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Fineman SM: The burden of allergic rhinitis: beyond dollars and cents.
Ann Allergy Asthma Immunol 2002, 88:2-7. PubMed Abstract | Publisher Full Text

2. Laursen LC, Faurschou P, Pals H, Svendsen UG, Weeke B: Intramuscular betamethasone dipropionate vs. oral prednisolone in hay fever patients.
Allergy 1987, 42:168-172. PubMed Abstract | Publisher Full Text

3. Avilés-Izquierdo JA1, Longo-Imedio MI, Hernánz-Hermosa JM, Lázaro-Ochaita P. Bilateral localized lipoatrophy secondary to a single intramuscular corticosteroid injection. Dermatol Online J. 2006 Mar 30;12(3):17.

4. https://www.youtube.com/watch?v=CkD4zQJG3nI

5. Calderon MA, Alves B, Jacobson M, Hurwitz B, Sheikh A, Durham S: Allergen injection immunotherapy for seasonal allergic rhinitis.
Cochrane Database Syst Rev 2007, (1):CD001936. 

6. Bousquet J: Primum non nocere. Prim Care Respir J 2005, 14:122-123. PubMed Abstract | Publisher Full Text 

7. Ameratunga R. Gluteal subcutaneous atrophy after depot steroid injection for allergic rhinitis. World Allergy Organ J. 2012 Nov;5(11):168-9.