Αλλεργία στο γάλα [Milk allergy]

Γρούτσος Χρήστος

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας ΩΡΛ Αλλεργίας και Ρογχοπαθειών, ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 14, Τρίκαλα, Θεσσαλία, τηλ: 2431039877

Γκέλης Ν. Δημήτριος [Δρ]

Ιατρός, ΩΡΛ, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ΩΡΛ Αλλεργία. Φλάμπουρο Λουτρακίου Κορινθίας, 2744023768, τηλ. 6944280764, mail:pharmage@otenet.gr, http://www.gelis.gr

Σπάργια – Κυριακίδου Στέλλα

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος Παίδων – Ενηλίκων, Β. ΤΑΒΑΚΗ 24Β, 57001, Θέρμη, Θεσσαλονίκης

Αλλεργία στο γάλα [Milk allergy]©.

Η αλλεργία στο γάλα είναι η πιο συχνή τροφική αλλεργία [1]. Το γάλα είναι μια από  τις πρώτες τροφές που μπήκε στην ανθρώπινη δίαιτα.
Γύρω στο 2,5% των νεογνών παρουσιάζουν αντιδράσεις υπερευαισθησίας  προς κάποια από τις πρωτεΐνες του γάλακτος, κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής, οι οποίες έχουν υψηλή σχέση με την πρώιμη έκθεση του βρέφους στο γάλα της αγελάδας  [2].

Το γάλα εκπροσωπεί μια από τις πρώτες πηγές αλλεργιογόνων, που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις με τη μεσολάβηση IgE ανοσοσφαιρινών στα παιδιά, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό  σύστημα, το δέρμα ή το αναπνευστικό σύστημα, που μπορεί να είναι τόσο έντονες και να βάλουν ακόμη και τη ζωή σε κίνδυνο μέσω της πρόκλησης αναφυλαξίας [3].

Η αλλεργία στο αγελαδινό γάλα ορίζεται ως μια ανοσοδιαμεσολαβούμενη απόκριση σε πρωτεΐνες του αγελαδινού γάλακτος  που συμβαίνει μετά τη λήψη του. Είναι μία από τις πιο συχνές τροφικές αλλεργίες στο ξεκίνημα της ζωής με εκτιμώμενο επιπολασμό στις ανεπτυγμένες χώρες που κυμαίνεται από 0,5% έως 3% στην ηλικία ενός έτους [4].

Υπάρχει η δυνατότητα εμφάνισης αλλεργίας στο γάλα και στην ενήλικη ζωή, μόνο που είναι λιγότερο συχνή , διότι συνήθως υποχωρεί μετά τα πρώτα έτη ζωής ενός παιδιού.

Ένας από τους λόγους που η αλλεργία στο γάλα της αγελάδας εμφανίζει τη μεγίστη εξάπλωσή της στα παιδιά  είναι ότι δεν είναι δυνατός ο μητρικός θηλασμός και εισάγεται στη δίαιτα του παιδιού πρωρα το γάλα της αγελάδας. Τα κυριότερα αλλεργιογόνα του γάλακτος είναι  οι καζεϊνες και η βήτα-γαλακτοσφαιρίνη. Έχουν όμως αναφερθεί και αλλεργίες και προς άλλες μικρότερες πρωτείνες, όπως οι ανοσφαιρίνες και η βόειος σφαιρίνη του ορού.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης D3 (<50 nmol / L) παρατηρήθηκε στο 16% των παιδιών (Φινλανδία). Σε παιδιά με ιστορικό αλλεργίας στο αγελαδινό γάλα, τα επίπεδα της 25 υδρ4οξυβιταμίνης D3 ή  25 (OH) D3 ήταν χαμηλότερα από ότι στα παιδιά χωρίς αλλεργία (60,5 ± 12,6 nmol / L έναντι 75,5 ± 22,3 nmol / L, p = 0,004). Η έλλειψη συμπληρώματικής χορήγησης  βιταμίνης D3, το γυναικείο φύλο, η μη καυκάσια εθνότητα και το ιστορικό αλλεργίας στο γάλα συσχετίστηκαν με χαμηλότερη κατάσταση βιταμίνης D [5].

Το άτομο με αλλεργία στο γάλα μπορεί να είναι ευαίσθητο σε κάποια από τις δεκάδες πρωτείνες του γάλακτος. Το συνηθέστερο όμως αλλεργιογόνο στο γάλα είναι η άλφα S1-καζείνη. Η  άλφα S1-καζείνη διαφέρει από θηλαστικού σε θηλαστικό και τούτο δίδει εξήγηση στο γιατί κάποιος, ενώ είναι αλλεργικός στο γάλα του προβάτου  δεν μπορεί να πιεί κάλα κατσίκας, αλλά μπορεί να πιεί μητρικό γάλα χωρίς να εκδηλώσει αλλεργική αντίδραση [3].

Η αλλεργιογονικότητα του γάλακτος της αγελάδας  μπορεί να περιοριστεί με ποικίλες μεθόδους (κυρίως την υδρόλυση) , πράγμα που επιτρέπει τη χρησιμοποίηση, αυτών των τροποποιημένων γαλάκτων στα παιδιά με αλλεργία στις πρωτείνες του γάλακτος [1].

Γα να προληφθεί η πρόωρη ανάπτυξη της αλλεργίας στο γάλα της αγελάδας, τα παιδικά γάλακτα του εμπορίου είναι τροποποιημένα με υδρόλυση και διατίθενται προς χρήση για παιδιά υψηλού ατοπικού κινδύνου, που πρέπει να πάρουν συμπληρωματικές ποσότητες γάλακτος τους πρώτους μήνες της ζωής τους.

Ανάλογα με το βαθμό τροποποίησης  των υδρολυμένων γαλάκτων αγελάδας  διακρίνονται στα εκτεταμένης και στα περιορισμένης υδρόλυσης της πρωτεΐνης του τυρόγαλου ή υδρολυμένης καζεΐνης   [extensively hydrolysates  formulas [eHF]  and partially hydrolysates  formulas (pHF)].

Τα γάλακτα pHF και  eHF μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βασική πρόληψη της αλλεργίας στα βρέφη υψηλού ατοπικού κινδύνου, ενώ μόνον τα eHFs  ενδείκνυται για δευτερογενή πρόληψη  σε ασθενείς που έχουν ήδη εκδηλώσει αλλεργία στο γάλα [2].

Έχει περιγραφεί η ύπαρξη διασταυρουμένης αντιδραστικότητας ή αλλεργίας μεταξύ των γαλάκτων διαφόρων θηλαστικών ζώων  και μεταξύ του γάλακτος και του κρέατος  και των δερματικών επιθηλίων των ζώων (πιτυρίδα). Η η διασταυρουμένη μετάδωση  των αλλεργιογόνων μπορεί να γίνει με τον ανεπαρκή καθαρισμό βιομηχανικών εργαλείων και σκευών  παρασκευής, πράγμα που αποτελεί έναν κρυμμένο κίνδυνο για τα αλλεργικά άτομα που αμέριμνα προσλαμβάνουν πρωτεΐνες γάλακτος   [1].

Σε κλινικές δοκιμές παρατηρήθηκε μια σταθερή τάση περιορισμού της ατοπίας , κυρίως του ατοπικού εκζέματος και της τροφικής αλλεργίας με ορισμένα γάλακτα pHFs και  eHFs σε παιδία με οικογενειακό κίνδυνο εκδήλωσης ατοπίας, μέχρι την ηλικία των 6 ετών.

Επειδή περισσότερα από το 50% των αλλεργικών παιδιών δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό ατοπίας, θα ήταν άξιο λόγου η πρωτογενής η βασική πρόληψη της αλλεργίας στο γάλα να γίνεται με υδρολυμένα γάλακτα  για όλα τα παιδιά που χρειάζονται συμπληρωματική λήψη γάλακτος μαζί με το μητρικό θηλασμό.

References
1. Restani P, Ballabio C, Di Lorenzo C, Tripodi S, Fiocchi A. Molecular aspects of milk allergens and their role in clinical events. Anal Bioanal Chem. 2009 Sep;395(1):47-56.

2. von Berg A. Modified Proteins in Allergy Prevention. Nestle Nutr Workshop Ser Pediatr Program. 2009;64:239-250. Epub 2009 Aug 19.

3. Schulmeister U, Hochwallner H, Swoboda I, Focke-Tejkl M, Geller B, Nystrand M, Härlin A, Thalhamer J, Scheiblhofer S, Keller W, Niggemann B, Quirce S, Ebner C, Mari A, Pauli G, Herz U, Valenta R, Spitzauer S. Cloning, expression, and mapping of allergenic determinants of alphaS1-casein, a major cow's milk allergen. J Immunol. 2009 Jun 1;182(11):7019-29.                                                                                                                                                                            

4.Julie D. Flom and Scott H. Sicherer Epidemiology of Cow’s Milk AllergyNutrients. 2019 May; 11(5): 1051.                                                                      

5.Rosendahl J, Fogelholm M, Pelkonen A, Mäkelä MJ, Mäkitie O, Erkkola M. A History of Cow's Milk Allergy Is Associated with Lower Vitamin D Status in Schoolchildren. Horm Res Paediatr. 2017;88(3-4):244-250. doi: 10.1159/000478779. Epub 2017 Jul 14.