Καρκίνος και αλλεργία

Γκόλας Ευάγγελος

Ωτορινολαρυγγολόγος, Ιωάννινα, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας ΩΡΛ Αλλεργίας, Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών, Καλιάφα 1, Ιωάννινα 453 32, 2651 049006, .(JavaScript must be enabled to view this email address) http://www.egolas.gr

Αντωνίου Πόυγκουρα Αναστασία

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Καβάλα, τηλ. 2510833399, 6944182373, .(JavaScript must be enabled to view this email address), Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας ΩΡΛ Αλλεργίας Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών

Βασιλακόπουλος Παναγιώτης

Ιατρός , Ωτορινολαρυγγολόγος, Ευριπίδου 14-16, Περιστέρι, 12133, ΑΤΤΙΚΗΣ, 2105753145

Βερβελίδης Δημήτριος

Ωτορινολαρυγγολόγος, Ξάνθη

Κάντας Λουκιανός Ν

Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Πολυλά Ιακώβου 24, Κέρκυρα, 49100, ΚΕΡΚΥΡΑ, τηλ. 2661049449, 6937167764, .(JavaScript must be enabled to view this email address)

Τα τελευταία πενήντα χρόνια, η προσπάθεια να βρεθεί σχέση εξάρτησης καρκίνου και αλλεργίας μέσα από βιολογικούς μηχανισμούς, έχει προκαλέσει επανειλημμένα  σύγχυση σε ερευνητές και γιατρούς [4].

Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες υποθέσεις από τις οποίες επικρατέστερες φαίνονται να είναι:

Η αντιγονική διεγερσιμότητα προδιαθέτει θετικά την ανάπτυξη σχέσης εξάρτησης μεταξύ καρκίνου και αλλεργίας.

Αλλεργικοί ασθενείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο από μη αλλεργικά άτομα[4].                                                                              

Η ανοσοεπαγρύπνηση  και η ανοσοπροφύλαξη αντίθετα, προδιαθέτουν για αντιστρόφως ανάλογη σχέση: Aλλεργικοί ασθενείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει μηχανισμό ανοσοεπαγρύπνησης ή ανοπροφύλαξης, έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο [4].

Η ανοσοεπαγρύπνηση αναχαιτίζει την εμφάνιση καρκίνου για όλους τους  ιστούς  και  τα οργανικά  συστήματα.                                       

Η ανοσοπροφύλαξη έχει ανάλογη δράση για τους καρκίνους ιστών και οργανικών συστημάτων που έρχονται σε επαφή και άμεση σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον [4]. Προκειμένου να αξιολογηθούν συγκριτικά οι υποθέσεις αυτές, έγινε διεξοδική ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας όσον αφορά τον καρκίνο και την αλλεργία.

Το 2008 ο  Sherman PW και οι συνεργάτες του, εντόπισαν 148 επιστημονικές ανακοινώσεις δημοσιευμένες από το 1955 μέχρι το 2006. Οι ανακοινώσεις αυτές αναφέρονται σε 463 αποτελέσματα μελετών που αφορούν ασθενείς, οι οποίοι παρουσίασαν αλλεργία σε 11 ειδικά αλλεργιογόνα και παράλληλα εμφάνισαν διάφορους τύπους καρκίνου σε 19 ιστούς και οργανικά συστήματα.  

Επίσης, εντόπισαν άλλες 183 μελέτες, όπου ασθενείς με ιστορικό αλλεργίας σε περισσότερα του ενός ειδικά αλλεργιογόνα,  εμφάνισαν παράλληλα καρκίνο σε 19 διαφορετικούς ιστούς και οργανικά συστήματα [4]. Η ανάλυση αυτών των μελετών αποκαλύπτει ότι:

Η αλληλεξάρτηση των δυο νοσηρών καταστάσεων αλλεργίας και καρκίνου διαφέρει σημαντικά, ανάλογα με τον προσβεβλημένο ιστό και το οργανικό σύστημα. Είναι δυνατόν να εμφανιστεί ανάλογη, αντιστρόφως ανάλογη, ή αδιάφορη σχέση.

Οι εργασίες που ανέφεραν αντιστρόφως ανάλογη σχέση αλλεργίας και καρκίνου ήταν υπερδιπλάσιες αυτών με ανάλογη σχέση.

Οι αλλεργικοί ασθενείς παρουσιάζουν χαμηλό δείκτη εμφάνισης καρκίνου του στόματος, του φάρυγγα, της νευρογλοίας, του παχέος εντέρου, του ορθού, του παγκρέατος, του δέρματος και του τραχήλου της μήτρας.

Αντίθετα, παρουσιάζουν υψηλό δείκτη καρκίνου όταν αυτός αφορά τον μαστό, τον προστάτη, τις μήνιγγες, το μυέλωμα, το non-Hodgkin's  λέμφωμα και την μυελογενή λευχαιμία.

Το άσθμα είναι μια αυξανόμενη συνήθης διαταραχή που αφορά το 5-10% του πληθυσμού.. Πρόκειται για μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, που μπορεί να προδιαθέσει στην πρόκληση καρκίνου [3]. Ο καρκίνος του πνεύμονα ευνοείται όταν υπάρχει υπόστρωμα άσθματος, όχι όμως σε άλλες μορφές αλλεργίας.Από τη μελέτη που έγινε στη Σουηδία επί  140 425νοσοκομειακών ασθματικών  ασθενών κατά τη χρονική περίοδο  1965-2004,  οι  7421 ασθενείς ανέπτυξαν καρκίνο, δίδοντας μια συνολική τυποποιημένη συχνότητα (SIR) του 1.36.  Παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση για τους πλείστους ιστούς με εξαίρεση των καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών και το μη Hodgkin's λέμφωμα. Οι ασθενείς με πολλαπλές εισαγωγές έδειξαν υψηλό κίνδυνο, ιδιαίτερα τον καρκίνο του στομάχου  (SIR 1.70) και του παχέος εντέρου  (SIR 1.99).

Παρατηρήθηκε σημαντική ελάττωση για τον καρκίνο του ενδομητρίου και το δερματικό μελάνωμα.  Ο καρκίνος του οισοφάγου και του πνεύμονος έδειξαν υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης καθ"όλη την περίοδο της μελέτης, ενώ ο καρκίνος του  στομάχου αυξήθηκε προς το τέλος της μελέτης. Η σχετικά σταθερή χρονική περίοδος που εκδηλώθηκαν οι καρκίνοι, δείχνει ότι το άσθμα μάλλον παρά τα φάρμακα με τα οποία αντιμετωπίζεται ευθύνεται για τις συσχετίσεις, που παρατηρήθηκαν [3]. Ιστοί και οργανικά συστήματα αλλεργικών ατόμων που έρχονται σε επαφή με το περιβάλλον εμφανίζουν χαμηλό δείκτη καρκίνου, σε ποσοστό υπερδιπλάσιο από τους αλλεργικούς ασθενείς που προσβάλλονται από καρκίνο σε ιστούς και όργανα, τα οποία δεν έρχονται σε άμεση επαφή με το περιβάλλον[4].

Το έκζεμα, η κνίδωση, η τροφική αλλεργία, η αλλεργία στους μύκητες και στα επιθήλια των ζώων, είναι συχνότατα αντιστρόφως συσχετιζόμενες με εμφάνιση καρκίνου σε ιστούς άμεσης επαφής με το εξωτερικό περιβάλλον [4].

Δυο μορφές καρκίνου φαίνεται να μη συμφωνούν με τον κανόνα ότι αλλεργία και χαμηλός δείκτης καρκινογένεσης αφορά  ιστούς εκτεθειμένους στο περιβάλλον. Ωστόσο με πιο επισταμένη διερεύνηση αυτές οι εξαιρέσεις εναρμονίζονται.

Μελέτες έδειξαν ότι οι αλλεργίες συσχετίζονται με χαμηλή συχνότητα εμφάνισης του γλοιώματος και του καρκίνου του παγκρέατος [5[.     Στις περιπτώσεις αυτές τα προσβεβλημένα όργανα αποτελούν "εσωτερικούς ιστούς”, μακρά της επίδρασης του περιβάλλοντος.       

Η εντύπωση αυτή είναι μάλλον επισφαλής διότι η νευρογλοία, ως ιστός διαβίβασης του νευρικού ερεθίσματος, είναι εκτεθειμένη στο εξωτερικό περιβάλλον μέσα από το ρινικό επιθήλιο, ενώ τα παγκρεατικά κύτταρα μπορεί να εκτεθούν στο περιεχόμενο του πεπτικού σωλήνα αν ο παγκρεατικός σφικτήρας υπολειτουργεί[4].

H ελάττωση του κινδύνου εμφάνισης γλοιώματος κυμαίνεται στο  31% έως  45% , όταν υπάρχει ατοπική κατάσταση  [1].

Η παρατήρηση αντιστρόφως ανάλογης σχέσης αλλεργίας και γλοιώματος, παράλληλα με την διαπίστωση ότι τα επίπεδα της ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE) είναι χαμηλότερα στους ασθενείς που πάσχουν από γλοίωμα σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό, οδηγεί στην υπόθεση ότι η ατοπία μπορεί να έχει σχέση με μηχανισμό που αναστέλλει τη πρόκληση γλοιώματος[2].

Το άσθμα συνδέεται με υψηλούς δείκτες εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, ενός οργάνου που είναι σαφώς εκτεθειμένο στο εξωτερικό περιβάλλον. Εδώ η σχέση ίσως ανατρέπεται διότι, αντίθετα με άλλες αλλεργίες, το άσθμα μειώνει την ικανότητα αποβολής  βλέννας.    

Αλλεργικές αντιδράσεις που  διευκολύνουν την αποβολή βλέννας συνδέονται με χαμηλότερους δείκτες καρκίνου του πνεύμονα.

Η υπόθεση ότι οι αλλεργίες προάγουν την αποβολή τοξινών και αντιγόνων συνδεδεμένων με καρκινικούς παράγοντες και ότι με τον μηχανισμό αυτό μπορεί να προστατεύουν από την προσβολή ορισμένων τύπων καρκίνου, συμφωνεί με μελέτες που έδειξαν ότι άτομα με αλλεργικά συμπτώματα φαίνεται να έχουν λιγότερες τοξικές χημικές ενώσεις στο σώμα τους.

Θα πρέπει λοιπόν οι ασθενείς με αλλεργία να καταστέλλουν συστηματικά και επίμονα, τα αλλεργικά τους συμπτώματα με φάρμακα ή να αφήνουν ελεύθερα να εκδηλωθεί η αλλεργική αντίδραση;

Η απάντηση εκκρεμεί και προβληματίζει !

Εν κατακλείδι η αλλεργική αντίδραση μπορεί να θεωρηθεί σαν τον πυρετό. Ενοχλητικό σύμπτωμα το οποίο συντηρεί βιολογικές επιλογές που οδηγούν σε άμεσο όφελος.

Η ΙgE είναι ένας ευρύτατα διαδεδομένος και αρχέγονος ισότυπος ανοσοσφαιρίνης στα θηλαστικά, σε όλα τα μαρσιποφόρα, τα μονοτρηματικά και τα ευθηριακά . Είναι γνωστό ότι σε αλλεργίες και παρασιτικές μολύνσεις αναπτύσσεται αμυντικός μηχανισμός με διαμεσολάβιση IgE σφαιρίνης. Πρόσφατα μελέτες έδειξαν ότι η ανοσοσφαιρίνη IgE διαθέτει επιπλέον αντι-ικές και αντι-καρκινικές δράσεις. IgE και sCD23 είναι πιθανό να αποδειχθούν χρήσιμοι βιολογικοί δείκτες σε ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος. Ίσως στην ανοσολογική απάντηση αυτής της νόσου διαπιστωθεί ότι η άμεση θεραπεία με IgE βοηθάει την κλασική αντικαρκινική αγωγή [3].

Το ανοσοσφαιρινικό σύστημα Ε  (IgE) και τα συμπτώματα που προκαλεί με τους μεσολαβητές του, μπορεί να υπηρετούν μια κοινή προστατευτική λειτουργία: Τη καταπολέμηση της ταχείας εξάπλωσης παθογόνων παραγόντων, επικίνδυνων φυσικών τοξινών, αλλά και άλλων εν δυνάμει καρκινογόνων αντιγόνων, πριν αυτά προκαλέσουν κακοήθη νεοπλασία στον ιστό - όργανο στόχο[4].

Η υπόθεση αυτή αποτελεί εξόχως ενδιαφέρον αντικείμενο προς περαιτέρω μελέτη και διερεύνηση!

Βιβλιογραφία

1. Fu SL, Pierre J, Smith-Norowitz TA, Hagler M, Bowne W, Pincus MR, Mueller CM, Zenilman ME, Bluth MH. Immunoglobulin E antibodies from pancreatic cancer patients mediate antibody-dependent cell-mediated cytotoxicity against pancreatic cancer cells. Clin Exp Immunol. 2008 Sep;153(3):401-9.

2. Il'yasova D, McCarthy B, Marcello J, Schildkraut JM, Moorman PG, Krishnamachari B, Ali-Osman F, Bigner DD, Davis F. Association between glioma and history of allergies, asthma, and eczema: a case-control study with three groups of controls. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009 Apr;18(4):1232-8. Epub 2009 Mar 31.

3. Ji J, Shu X, Li X, Sundquist K, Sundquist J, Hemminki K. Cancer risk in hospitalised asthma patients. Br J Cancer. 2009 Mar 10;100(5):829-33. Epub 2009 Jan 27.
Sherman PW, Holland E, Sherman JS. Allergies: their role in cancer prevention. Q Rev Biol. 2008 Dec;83(4):339-62.

4. Sherman PW, Holland E, Sherman JS. Allergies: their role in cancer prevention. Q Rev Biol. 2008 Dec;83(4):339-62.

5. Wiemels JL, Wilson D, Patil C, Patoka J, McCoy L, Rice T, Schwartzbaum J, Heimberger A, Sampson JH, Chang S, Prados M, Wiencke JK, Wrensch M. IgE, allergy, and risk of glioma: update from the San Francisco Bay Area Adult Glioma Study in the temozolomide era. Int J Cancer. 2009 Aug 1;125(3):680-7.