
Αναφυλαξία στις κεφαλοσπορίνες & άλλα αντιβιοτικά
![]() |
Καρμπόνης Ιωάννης |
Ωτορινολαρυγγολόγος, Θεσσαλονίκη - Otorhinolaryngologist, Thessaloniki |
![]() |
Αχριάνης Δημήτριος |
Ιατρός Ωτορινολαρυγγολόγος, Πειραιάς |
![]() |
Βαρσάμης Αλέξανδρος |
Ωτορινολαρυγγολόγος, Θεσσαλονίκη |
![]() |
Βασιλειάδης Ανδρέας |
Ωτορινολαρυγγολόγος, Σάμος |
Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες των κεφαλοσπορινών είναι οι αντιδράσεις υπερευαισθησίας. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποια κεφαλοσπορίνη προκαλεί μικρότερη ή μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση. Οι αντιδράσεις φαίνεται να είναι όμοιες με αυτές, που προκαλούνται από τις πενικιλίνες και τούτο μπορεί να έχει σχέση με το βήτα λακταμικό δακτύλιο, που διαθέτουν και οι δύο ομάδες των αντιβιοτικών[1].
Αντιδράσεις άμεσης υπερευαισθησίας, όπως η αναφυλαξία, ο βρογχόσπασμος και κνίδωση μπορεί να παρατηρηθούν. Η πιο συνηθισμένη όμως αντίδραση είναι το κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα που μπορεί να εμφανιστεί αρκετές ημέρες μετά τη θεραπεία και μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από πυρετό και ηωσινοφιλία[2].
Στο γενικό πληθυσμό η συχνότητα των παρενεργειών προς τις κεφαλοσπορίνες ανέρχεται στο 1% έως 10%. Όσον αφορά τη συχνότητα της αναφυλαξίας μετά από χορήγηση κεφαλοσπορινών, αυτή είναι σπανιότατη (< 0,02%). Η συχνότητα της αλλεργίας στις κεφαλοσπορίνες είναι πολύ μικρή ακόμη και στα άτομα, που είναι αλλεργικά στην πενικιλλίνη και έχουν εντοπιστεί με τη λήψη ιστορικού ή την εκτέλεση δερματικών δοκιμασιών και δοκιμασιών in vitro.
Σε παλαιότερες μελέτες, απομονωμένων περιπτώσεων, είχε υπερεκτιμηθεί η κλινική σημασία της διασταυρούμενης αντιδραστικότητας μεταξύ των πενικιλλινών και των κεφαλοσπορινών. Μέχρι το 1990 επικρατούσε η άποψη ότι υπήρχε διασταυρούμενη αλλεργιογονικότητα μεταξύ των πενικιλλινών και των κεφαλοσπορινών (δεδομένου ότι οι δερματικές δοκιμασίες έδειχναν 40-60% διασταυρούμενη ευαισθησία). Γι' αυτό το λόγο οι κεφαλοσπορίνες εδίδοντο προσεκτικά σε ασθενείς με αλλεργία στην πενικιλλίνη[7].
Οι παραπάνω περιπτώσεις διασταυρούμενης αντιδραστικότητας αυτών των φαρμάκων μπορεί να οφείλοντο στο γεγονός ότι οι κεφαλοσπορίνες της πρώτης γενεάς περιείχαν σε απειροελάχιστη ποσότητα και πενικιλίνη.
Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι κι αν ακόμη η συχνότητα της υπερευαισθησίας στις κεφαλοσπορίνες είναι συχνότερη κατά 4 φορές σε ασθενείς με αλλεργία στην πενικιλίνη, εν τούτοις η συνολική συχνότητα της αναφυλαξίας στις κεφαλοσπορίνες δεν είναι μεγαλύτερη του 0,08%, τουλάχιστον για τις κεφαλοσπορίνες της πρώτης γενεάς[6].
Οι διαθέσιμες πληροφορίες δεν δηλώνουν οποιαδήποτε αύξηση της συχνότητας των αλλεργικών αντιδράσεων προς τις κεφαλοσπορίνες της δεύτερης και της τρίτης γενεάς στους ασθενείς με αλλεργία στην πενικιλίνη[3]. Υπάρχει η πιθανότητα να είναι κάποιο άτομο αλλεργικό μόνο σε μια κεφαλοσπορίνη και να μην παρουσιάζει οποιαδήποτε άλλη ευαισθησία με τα άλλα β-λακταμικά αντιβιοτικά[3].
Οι δερμοαντιδράσεις στις δερματικές δοκιμασίες με πενικιλλίνες δεν εντοπίζουν τους ασθενείς που θα αναπτύξουν αλλεργικές αντιδράσεις, όταν θα τους χορηγηθεί κάποια κεφαλοσπορίνη. Η χορήγηση κάποιας κεφαλοσπορίνης τουλάχιστον της δεύτερης και τρίτης γενεάς στους ασθενείς, που είναι αλλεργικοί στην πενικιλίνη θεωρείται ασφαλής^ 131 Επειδή, ούτε οι δερματικές δοκιμασίες στις πενικιλίνες, ούτε στις κεφαλοσπορίνες εντοπίζουν τους ασθενείς που θα αναπτύξουν αναφυλακτικές αντιδράσεις προς τις κεφαλοσπορίνες, δεν συνιστάται να γίνονται δερματικές δοκιμασίες πριν από τη χορήγηση κεφαλοσπορινών σε ασθενείς, που έχουν ιστορικό αλλεργίας στην πενικιλίνη[3].
Αναφυλαξία σε άλλα Βήτα-λακταμικά αντιβιοτικά:
Φάρμακα που δεν ανήκουν στις πενικιλίνες, ούτε στις κεφαλοσπορίνες έχουν αναπτυχθεί πρόσφατα, όπως η ιμιπενάμη και αζτρεονάμη. Οι ασθενείς που είναι αλλεργικοί στα υπόλοιπα βήτα-λακταμικά αντιβιοτικά μπορεί να εμφανίσουν αντιδράσεις υπερευαισθησίας, αν τους χορηγηθεί ιμιπενάμη. Οι ασθενείς που είναι αλλεργικοί στις πενικιλλίνες φαίνεται ότι δεν αντιδρούν στην αζτρεονάμη[3].
Αναφυλαξία στις αμινογλυκοσίδες: Γενικά οι αμινογλυκοσίδες παρουσιάζουν μικρή αλλεργιογονικότητα. Τόσον η αναφυλαξία, όσο και το εξάνθημα είναι σπάνια. Έχουν αναφερθεί σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας, όπως τα εξανθήματα, ηωσινοφιλία, πυρετός, δυσκρασία αίματος.
Αναφυλαξία στις τετρακυκλίνες: Μεταξύ των αλλεργικών αντιδράσεων, που μπορεί να προκληθούν μετά από χορήγηση τετρακυκλινών περιλαμβάνεται και η αναφυλαξία και το αγγειοίδημα. Αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις μπορεί να προκληθούν ακόμη και μετά από τη λήψη των τετρακυκλινών από το στόμα.
Αναφυλαξία στις κινολόνες [8]: Οι κινολόνες διαθέτουν ευρύ αντιμικροβιακό φάσμα και χρησιμοποιούνται στη θεραπεία συστηματικών λοιμώξεων. Οι φθοριοκινολόνες έχουν εξαιρετική ασφάλεια και συνήθως οι παρενέργειες τους είναι ήπιες και παροδικές. Παρά τούτο έχουν αναφερθεί ότι μπορούν να προκαλέσουν νόσους, όπως ο ερυθηματώδης λύκος, αγγειίτιδα, ακόμη και θανατηφόρα αναφυλαξία[9]. Υποστηρίζεται η άποψη ότι υπάρχει διασταυρούμενη αλλεργιογονικότητα μεταξύ των κινολονών και θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση μιας κινολόνης σε άτομο που αναφέρει ιστορικό αλλεργικής αντίδρασης μετά από λήψη κάποιας κινολόνης, στο παρελθόν[8].
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Bennett S. et al: Pharmacokinetics and tissue penetration of ticarcillin combined with clavulanic acid. Antimicrob. Agents Chemother. 23: 831-834: 1983.
2. Goodman and Gilman's. The pharmacological Basis of Therapeutics, 8th ed., p. 1090, Pergamon Press, N.York, 1990.
3. Suresh Α., Reisman R. E.: Risk of administering cephalosporin antibiotics to patients with histories of penicillin allergy. Annals of Allergy, Asthma and Immunology. 74: 167-170: 1995.
4. Saxon A. et al: Lack of cross-reactivity between aztreonam, a mono-bactam antibiotic and penicillin in penicillin-allergic subjects. J. Infect. Dis. 149: 16-22: 1984.
5. Marcos Bravo C. et al: Hypersensitivity to cefuroxime with good tolerance to other betalactams. Allergy 50: 359-361: 1995.
6. Petz L. D.: Immunologic cross-reactivity between penicillins and cephalosporins: a review. J. Infect Dis. 137 (Suppl.): 74-9: 1978.
7. Kirn K., Evans I. R., Mahr Τ. Α.: Drug Allergy. Allergy Proc. Vol. 11(6): 299-304: 1990.
8. Davila I. et al: Cross-reactivity between quinolones. Allergy 48: 388-390: 1993.
9. Peters B., Pinching A. J.: Fatal anaphylaxis associated with ciprofloxacin in a patient with AIDS - related complex. BMJ, 298: 605: 1988.
Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή και χρήση του στο διαδίκτυο ή οποιοδήποτε άλλο έντυπο μέσο, εκτός και αν ζητηθεί έγγραφη άδεια από τον ιδιοκτήτη της παρούσας ιστοσελίδας.
