Αναφυλαξία μετά απο εμβολιασμούς

Καρατζάνης Αλέξανδρος

Αναπληρωτής Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, τηλ. επικοινωνίας 6970133100, .(JavaScript must be enabled to view this email address)."

Κεβρεκίδης Θωμάς

Ωτορινολαρυγγολόγος, Πτολεμαϊδα, Κοζάνης

Καλαμπαλίκα Αθηνά

Ωτορινολαρυγγολόγος, Επιμελήτρια Ά Γεν. Νοσ. Σερρών

Κλεφτογιάννης Δημήτριος

Ιατρός, ΩΡΛ, Μέλλος της Ελληνικής Εταιρείας ΩΡΛ Αλλεργίας, Ανοσολογίας και Ρογχοπαθειών, Κολοκοτρώνη 1 & Αριστομένους, 1ος Όροφος, Καλαμάτα, τηλ. 2721089777, 6947440909

ΤΟ ΝΑ ΧΟΡΗΓΗΘΕΙ το εμβόλιο ιλαράς, παρωτί­τιδας και ερυθράς [Measles, Mumps and Rubella (MMR)] σε παιδιά, που είναι αλλεργικά στο αυγό αποτελεί ακόμη αμφιλεγόμενο θέμα. Το 1983 αναφέρ­θηκαν δυο περιπτώσεις αναφυλαξίας μετά από χορήγη­ση MMR σε παιδιά με υπερευαισθησία στο αυγό. Έκτο­τε έχουν δοθεί οδηγίες λήψης προληπτικών μέτρων στα παιδιά, που έχουν την ως άνω ευαισθησία και έχουν καθιερωθεί πρωτόκολα καταγραφής των αλλεργικών παιδιών στο αυγό, ώστε να τους γίνονται ενδοεπιδερμικές (skin prick tests) και ενδοδερμικές (intradermal) δοκιμασίες με το εμβόλιο MMR. Λέγεται ότι η βαθμιαία αποευαισθητοποίηση με δόσεις, που αυξάνουν κατά 0,05 ml, σε εικοσάλεπτα χρονικά διαστήματα, καθιστούν ικα­νά τα υψηλής ευαισθησίας άτομα προς τα αυγά, να ανέχονται την πλήρη ανοσοποιό δόση του εμβολίου MMR[1].

Το εμβόλιο MMR κατασκευάζεται σε καλλιέργεια ινοβλαστών εμβρύου όρνιθας και ζελατίνης. Στο εμβόλιο δεν πρέπει να ανευρίσκεται ίχνος πρωτεΐνης αυγού στην τελική μορφή του εμβολίου. Παρά τούτο ο Hermann και οι συν (1983) [1] βρήκαν αντιδρώσα ωολευκωματίνη στο εμβόλιο MMR, σε ποσότητα 0,5-1,0 ng πρωτεΐνης. Συ­νεπώς είναι δυνατόν, αν και σπανιότατο, για ένα εξαι­ρετικά υπερευαίσθητο παιδί προς το αυγό, να αντιδρά στο εμβόλιο MMR.

Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν 30 αναφορές μέ­χρι σήμερα, που περιγράφουν τις παρενέργειες του εμ­βολίου της ιλαράς ή του τριπλού εμβολίου ιλαράς, πα­ρωτίτιδας και ερυθράς. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στις καλλιέργειες ινοβλαστών εμβρύου όρνιθας πε­ριέχονται νεομυκίνη, σορβιτόλη και ζελατίνη. Έχει ανα­φερθεί μια περίπτωση πιθανής αλλεργίας στη νεομυκίνη σε ασθενή που πήρε το MMR [2]. Οι περισσότερες αντι­δράσεις της νεομυκίνης οφείλονται σε μεσολάβηση κυτ­τάρων, όπως η αντίδραση φυματίνης. Απαιτούνται του­λάχιστον 100 μg νεομυκίνης στο εμβόλιο MMR, για να προκληθεί κάποια αντίδραση και 17 μg νεομυκίνης για να μην προκληθεί αναφυλακτική αντίδραση. Η σορβιτό­λη περιλαμβάνεται στο εμβόλιο ως σταθεροποιητικός παράγοντας, και δεν υπάρχουν γνωστές αντιδράσεις προς αυτήν. Η ζελατίνη που περιλαμβάνεται στο εμβόλιο προέρ­χεται από χόνδρους βοός ή χοίρου. Έχουν αναφερθεί αναφυλακτικές αντιδράσεις, που περιλαμβάνουν και δύο θανάτους μετά από ενδοφλέβια έγχυση προϊόντων ζελατίνης [3,4].

Υπάρχουν δέκα αναφορές, που περιγράφουν τη χορή­γηση του MMR σε ασθενείς αλλεργικούς προς το αυγό, από τους οποίους μόνο δύο παιδιά ανέπτυξαν αναφυλα­ξία [1]. Φαίνεται ότι οι περισσότερες αντιδράσεις προς το εμβόλιο MMR δεν συμβαίνουν σε ασθενείς, που είναι αλλεργικοί στο αυγό και μπορεί να αντιπροσωπεύουν αντιδράσεις σε άλλα συστατικά του εμβολίου. Αναφέρεται από τον Kelso και τους συν [5] περίπτωση ασθενούς με αλλεργία στη ζελατίνη, που εκδήλωσε αναφυλακτική αντίδραση στο MMR. Οι Freigang et al αναφέρουν ότι επί 33 παιδιών με αναφυλαξία στο αυγό, που περιε­λάμβανε και αναπνευστική δυσχέρεια, δεν επέδειξαν αντι­δράσεις στο MMR.

Οι ίδιοι συγγραφείς επέδειξαν ότι οι ενδοεπιδερμικές και ενδοδερμικές αντιδράσεις με εμβό­λιο MMR προκάλεσαν ερεθιστικές αντιδράσεις και δεν αποτέλεσαν παράγοντα πρόβλεψης για μια πιθα­νή αλλεργική αντίδραση, μετά από χορήγηση πλή­ρους δόσης MMR εμβο­λίου. Από τους 33 ασθε­νείς οι πέντε εμφάνισαν ελάσσονα εξανθήματα αμέσως μετά τη λήψη του MMR. Καμία όμως αντίδραση δεν συνέβη στα 33 παιδιά με σοβαρή αναφυλαξία προς το αυγό, περιλαμβανομένης και της αναπνευστικής δυσχέρειας.

Στην ίδια μελέτη αναφέρεται ότι προκλήθηκαν ήπια εξανθήματα, αμέσως μετά τον εμβολιασμό σε πέντε ασθε­νείς από αυτούς, στους οποίους έγιναν εμβολιασμοί με MMR, όμως αυτά δεν εκδηλώθηκαν στα 33 παιδιά με τη γνωστή δυνατότητα τους να εμφανίσουν σοβαρή ανα­φυλαξία μετά από βρώση αυγού.

Σε μερικές περιοχές του κόσμου, π.χ. η Alberta του Καναδά, όπου το MMR χορηγείται αποκλειστικά από δημόσιες υπηρεσίες υγείας, το MMR χορηγείται χωρίς ιατρική επίβλεψη. Οι ασθενείς καταφεύγουν σε νοσοκο­μεία ή τους γιατρούς, μόνον αν συμβεί κάποια παρενέρ­γεια. Βεβαίως οι κλινικές ή τα ιατρεία, στα οποία χορη­γείται το MMR ερευνούν προκαταρκτικά τις πιθανές αντιδράσεις των παιδιών προς το αυγό, πριν ακόμα χορηγηθεί το MMR. Συνιστούν λοιπόν στους γονείς των παιδιών να περιλάβουν στο διαιτολόγιο των παιδιών και το αυγό μερικές μέρες πριν γίνει ο εμβολιασμός με MMR.

Στις ΗΠΑ, μετά από χορήγηση 174 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου ιλαράς, αναφέρθηκαν μόνο πέντε περι­πτώσεις αμέσων αλλεργι­κών αντιδράσεων, σε παι­διά με ιστορικό αναφυλακτικών  αντιδράσεων [7]. προς το αυγό. Πιστεύεται ότι οι δερ­ματικές δοκιμασίες και η αποευαισθητοποίηση με εμβό­λιο MMR σε παιδιά με αλλεργία στο αυγό δεν είναι απαραίτητα[ 6, 8]. Εμβόλια που παράγονται σε αυγά ή έμβρυα ορνίθων είναι το εμβόλιο γρίππης, κίτρινου πυρετού, ιλαράς, MMR, παρωτίτιδας.

Προληπτικά μέτρα για τον εμβολιασμό αλλεργικών ατόμων

1. Ένα αλλεργικό παιδί ή ενήλικος δεν εμβολιάζονται κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της μιας νόσου (π.χ. εμπύρετο νόσημα). Αναμένεται η ύφεση των συμπτωμά­των, η σχετική σταθεροποίηση ή η πλήρης ανάρρωση.

2. Βεβαιώνεται ο γιατρός ότι το εμβόλιο που πρόκει­ται να χορηγήοει δεν περιέχει αντιβιοτικά, που θεωρού­νται δυνητικώς επικίνδυνα για ορισμένα ευαισθητοποιη­μένα άτομα, όπως η πενικιλλίνη ή η στρεπτομυκίνη.

3. Δύο ώρες προ του εμβολιασμού χορηγείται κάποιο αντιισταμινικό, του οποίου συνεχίζεται η χορήγηση επί δέκα ημέρες, σε περίπτωση εμφάνισης σοβαρής αλλερ­γίας.

4. Με εξαίρεση το BCG είναι προτιμότερο να εκτιμά­ται η ευαισθησία του ατόμου χρησιμοποιώντας διάλυμα που περιέχει το εμβόλιο σε αραίωση 5 στα 1000 μέρη φαινολούχου φυσιολογικού ορού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Herman J. J. et al: Allergic reactions to measles (rubeola) vaccine in patients hypersensitive to egg protein. J. Pediatr. 102: 196-9: 1983.

2. Kwittken P. L. et al: MMR vaccine and neomycin allergy. Am. J. Dis Child. 147: 128-9: 1993.

3.  Freeman Μ. Κ.: Fatal reaction haemaccel, Anesthesia 34: 341-3: 1979.

4. Lundsgaard-Hansen P., Tschirren B.: Clinical experience of modified fluid gelatin. Dev. Biol. Stand. 48: 251-6: 1980.

5. Kelso J. M. et al: Anaphylaxis to measles, mumps and rubella vaccine mediated by IgE to gelatin. J. Allergy Clin. Immunol. 91: 867-72: 1993.

6. Freigang B. et al: Lack of adverse reactions to measles, mumps and rubella vaccine in egg-allergic children. Annals of Allergy 73: 486-488: 1994.

7. American Academy of Pediatrics. Report of the Committee on infectious Diseases (Red Book). Elk Grove Village, Illinois: American Academy of Pediatrics Publication. 1991.

8.  Fasano Μ. Β. et al: Egg allergy and adverse reactions to measles, mumps and rubella (MMR) vaccine (Abstract) J. Allergy Clin. Immunol. 87:175:1991,