Αλλεργιογόνος Χλωρίδα της Γραμμένης Οξιάς:Οξιά η δασική ή  Ὀξύα ἡ ἀλσόφιλος  (Fagus sylvatica)©

Η Οξιά είναι φυτό μόνοικο, δηλαδή έχει άρρενα και θήλεα άνθη. Η Οξιά ανθίζει τον Απρίλιο - Μάιο, μαζί με το φύλλωμα της. Τα άρρενα άνθη έχουν μακρύ μίσχο και είναι ενωμένα σε σφαιρικούς ίουλους (χνοώδη άνθη), που είναι ανεμόφιλοι, δηλαδή μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις με τη βοήθεια του ανέμου  και παράγονται την άνοιξη, αμέσως μόλις βλαστήσουν τα φύλλα.

Τα θήλεα άνθη είναι μικρότερα σε αριθμό σχηματίζονται κατά ζεύγη, στη μασχάλη των φύλλων και προστατεύονται από ένα περίβλημα με 4 λοβούς, το οποίο εμφανίζει τριχωτά λέπια.
Η ανθοφορία της Οξιάς επεκτείνεται στο Βόρειο ημισφαίριο από τον Απρίλιο μέχρι το Μάιο. Οι Ευρωπαϊκές ποικιλίες της οξιάς παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες γυρεοκόκκων και μορφολογικά μοιάζουν με τους γυρεόκοκκους της δρυός [4].

Οι Οξιές καρποφορούν όταν φτάσουν 40 ετών και η μεγίστη παραγωγή τους φτάνει στο 60ό έτος. Οι καρποί της Οξιάς έχουν σχήμα πυραμίδας, μήκους 10-15mm. Oι σπόροι της Οξιάς παράγονται κάθε 2-8 χρόνια και είναι στίλβοντες, καστανού χρώματος,  περιέχονται μέσα σε κάψες με σκληρά, ξυλοποιημένα και μυτερά λέπια και είναι βρώσιμοι. Από τους καρπούς της Οξιάς λαμβάνεται βρώσιμο έλαιο (Γαλλικά: huile de faines) [3].

Οι σπόροι της Οξιάς είναι κατάλληλη ως ζωοτροφή, αλλά μπορούν να φρυγανιστούν και να φαγωθούν από τους ανθρώπους, ενώ  η σκόνη τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του καφέ, Παρά το γεγονός ότι οι σπόροι της Οξιάς είναι βρώσιμοι, εν τούτοις έχουν πικρή γεύση, διότι περιέχουν μεγάλες ποσότητες τανίνης.

Περιγραφή των αλλεργιογόνων

Προς το παρόν δεν υπάρχουν χαρακτηρισμένα αλλεργιογόνα της Οξιάς

Διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα της οξιάς με άλλα δένδρα

Υψηλή διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα  συχνά υπάρχει μεταξύ διαφορετικών ειδών φυτών της ίδιας οικογένειας. Υπάρχει υψηλού βαθμού διασταυρούμενη αλλεργιογονικότητα μεταξύ των φυτών και δένδρων της οικογένειας των Φηγιδών (Fagaceae), δηλαδή της δρυός και της καστανιάς [5].

Και εκτεταμένη  διασταυρούμενη αντιδραστικότητα  μέσα στα φυτά του ίδιου γένους της Φηγός (Fagus) [6]

Υπάρχει μια ισχυρή διασταυρούμενη αλλεργιογονικότητα μεταξύ των γυρεοκόκκων της δρυός και των δένδρων και φυτών που ανήκουν στην οικογένεια της  σημύδας (Betulaceae) [7].

Έχει βρεθεί ότι υπάρχει μερική  ταυτότητα μεταξύ των μειζόνων αλλεργιογόνων της σημύδας [Bet  v 1], της οξιάς, φουντουκιάς, δρυός [Que a 1] και του άλνου (σκλήθρα) [Αln g 1] [8].

Κλινική εμπειρία αλλεργιογονικότητας της Οξιάς

Σε μια Γερμανική έρευνα, που έγινε στη Γερμανία το 1987, σε ασθενείς με εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα και στην οποία χρησιμοποιήθηκε η  εργαστηριακή δοκιμασία  RAST βρέθηκε ότι, τα σημαντικότερα αλλεργιογόνα που προκαλούσαν τα συμπτώματα της εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας ήταν της σημίδας, οξιάς, κλήθρας, μυρτιάς και δρυός [9]. Παρά τούτο η αλλεργία στην οξιά δεν ήταν αυτή που έπαιζε το σημαντικότερο ρόλο στην πρόκληση των συμπτωμάτων.

‘Εχει περιγραφεί επίσης η πρόκληση αλλεργικών συμπτωμάτων από την εισπνοή  από την έκθεση σε σκόνη ξύλου οξιάς σε εργαζομένους σε εργαστήρια επεξεργασίας ξύλου [10].

Επίσης, έχει περιγραφεί ότι η έκθεση στη σκόνη ξύλου οξιάς μπορεί να προκαλέσει πονόλαιμο (φαρυγγίτιδα, ρινοφαρυγγίτιδα) και βρογχική υπεραντιδραστικότητα [10].

Σε Ελληνική έρευνα που έχει γίνει στην Κόρινθο σε 100 ασθενείς τα τελευταία 5 χρόνια με εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα,  μόνο το 5% έδειξε με τις  ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού ότι είχε ευαισθησία στην Οξιά. Η ευαισθησία αυτή αποδίδεται στη ευαισθητοποίηση των ασθενών στα αλλεργιογόνα της οξιάς, τα οποία μεταφέρονται  με τους βόρειους ανέμους από τα βουνά της κεντρικής Ελλάδος προς την Κορινθία.

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας και του αλλεργικού άσθματος μπορούν να ανακουφιστούν προσωρινά, μέχρις ότου λήξει η ανθοφορία των αλλεργιογόνων φυτών και δένδρων, χορηγώντας κατάλληλα αντιαλλεργικά φάρμακα (αντιισταμινικά, τοπικά ή συστηματικά, εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, ρινοπλύσεις με υπέρτονο διάλυμα φυσιολογικού ορού [Οsmoclean hypertonic nasal spray]  και να θεραπευτούν ριζικά με τη βοήθεια της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας, απευαισθητοποίησης, δηλαδή, προκαλώντας απευαισθητοποίηση των ασθενών με  τη χορήγηση υπογλωσσίων σταγόνων, που περιέχουν τα αλλεργιογόνα, προς τα οποία είναι ευαίσθητος ο ασθενής. [11].
Η δοσολογία των σταγόνων αυξάνει σταδιακά μέχρις ότου ο ασθενής δεχτεί τη μεγίστη δόση, οπόταν συνεχίζει με αυτή τη δοσολογία για τρία χρόνια.

Λόγω του εξαιρετικού προφίλ ασφαλείας, της εύκολης και ασφαλούς χορήγησης και του λογικού κόστους της, η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είναι η προτιμώμενη μέθοδος απευαισθητοποίησης των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα και αλλεργικό άσθμα [12].

Η χρησιμοποίηση των αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων  γυρεοκόκκων  ΑLLERGOVAC SUBLINGUALE, ύπό μορφή υπογλωσσίων σταγόνων στους παραπάνω ασθενείς συνέβαλε να εξαφανιστούν τελείως τα αλλεργικά τους συμπτώματα, μέσα σε τρία χρόνια που διήρκεσε η απευαισθητοποίησή τους.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος,      Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δαμασκηνού 46, Κόρινθος 20131, Τηλ.2741026631 pharmage@otenet.gr http://www.gelis.gr www.pharmagel,gr http://www.d3gkelin.gr www.vitaminB12.gr	Ευάγγελος Γκόλας Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος     με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην:               Αεροβιολογία, ΩΡΛ Αλλεργία      Περβαλλοντική και Προληπτική Ιατρική. Καλιλαφα1Α,           Ιωάννινα 45332, Τηλ. 2651049006 vgolas@otenet.gr http://www.egolas.gr	Άρης Πάγκαλος Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος     με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην αεροβιολογία, Περβαλλοντική και Προληπτική Ιατρική, ΩΡΛ Αλλεργία. Ηρώων Πολυτεχνείου 8, Άγιος Νικόλαος 72100, Λασιθίου, Κρήτης Τηλ.2841089100 pagkalos.orl@gmail.com	Δρ Χρυσάνθη Καραπάντζου,   Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου  Göttingen Γερμανίας, νε ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ΩΡΛ Αλλεργία                    Γ. Ζερβού 19 (3ος Όροφος),                 ΔΡΑΜΑ, Τ.Κ. 661 00.   Τηλ.: 25210 57557,      Fax: 25210 57558.     Κιν.: 6937377549 http://www.karapantzos.gr	Δρ Δημήτριος Ραχωβίτσας,     Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,           Επιμελητής Β', ΩΡΛ Κλινικής              ΑΧΕΠΑ - Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Τηλ.6947830284

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Egger C, Focke M, Bircher AJ, Scherer K, Mothes-Luksch N, Horak F, Valenta R. The allergen profile of beech and oak pollen. Clin Exp Allergy. 2008 Oct;38(10):1688-96. doi: 10.1111/j.1365-2222.2008.03092.x. Epub 2008 Aug 25.
2.Dolecek C, Vrtala S, Laffer S, Steinberger P, Kraft D, Scheiner O, Valenta R. Molecular characterization of Phl p II, a major timothy grass (Phleum pratense) pollen allergen. FEBS Lett. 1993 Dec 13;335(3):299-304.
3.Γενναδίου Π.Γ.: Λεξικόν Φυτολογικόν, 1914.  Εκδόσεις Δαμιανός
4.Weber RW. American beech. Ann Allergy Asthma Immunol 2004;92(5):A-6.
5.Yman L. Botanical relations and immunological cross-reactions in pollen allergy. 2nd ed. Pharmacia Diagnostics AB. Uppsala. Sweden. 1982: ISBN 91-970475-09.
6.Eriksson NE, Wihl JA, Arrendal H, Strandhede SO. Tree pollen allergy. III. Cross reactions based on results from skin prick tests and the RAST in hay fever patients. A multi-centre study. Allergy 1987;42(3):205-14.
7, Weber RW. Cross-reactivity of plant and animal allergens. Clin Rev Allergy Immunol 2001;21(2-3):153-202.
8. Jung K, Schlenvoigt G, Jäger L. Allergologic-immunochemical study of tree and bush pollen. III--Cross reactions of human IgE antibodies with various tree pollen allergens. [German] Allerg Immunol (Leipz) 1987;33(4):223-30.

9. Jung K, Schlenvoigt G, Jäger L. [Allergologic-immunochemical study of tree and bush pollen. II--Study of the sensitization spectrum of patients with seasonal rhinitis in the spring]. Allerg Immunol (Leipz). 1987;33(4):215-21.

10.Bohadana AB, Massin N, Wild P, Toamain JP, Engel S, Goutet P. Symptoms, airway responsiveness, and exposure to dust in beech and oak wood workers. Occup Environ Med. 2000 Apr;57(4):268-73.

11.Pascal Demoly, Giovanni Passalacqua, Oliver Pfaar, Joaquin Sastre, Ulrich Wahn. Management of the polyallergic patient with allergy immunotherapy: a practice-based approach. Allergy Asthma Clin Immunol. 2016; 12: 2. Published online 2016 Jan 11. doi: 10.1186/s13223-015-0109-6
12.Mary S. Morris, Amanda Lowery, Demetrios S. Theodoropoulos, R. Daniel Duquette, David L. Morris. Quality of Life Improvement with Sublingual Immunotherapy: A Prospective Study of Efficacy. J Allergy (Cairo) 2012; 2012: 253879. Published online 2012 Jan 30. doi: 10.1155/2012/253879

Οξιές στη γραμμένη Οξιά .Φωτό: Καθηγητής Σπύρος Παπασπύρου