. Allergopedia

Αλλεργιογόνος χλωρίδα του νομού Ιωαννίνων: Βρώμη [Αvena (Oat)]©

Γκολα Ε. Ελενη, ΜD
Ιατρός, Ειδικευομένη Ωτορινολαρυγγολόγος, Γεν. Νοσ. Ιπποκράτειο, Αθηνών.
Γκέλης Ν. Δημήτριος [Δρ]
Ιατρός, ΩΡΛ, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ΩΡΛ Αλλεργία. Φλάμπουρο Λουτρακίου Κορινθίας, 2744023768, τηλ. 6944280764, mail:pharmage@otenet.gr, http://www.gelis.gr

Tα αγρωστώδη ή Ποώδη φυτά περιλαμβάνουν πολλά είδη κλινικού ενδιαφέροντος, διότι η εισπνοή γυρεοκόκκων τους, την εποχή της ανθοφορίας τους, την άνοιξη προκαλεί αλλεργικά συμπτώματα.         
Η κλινική έρευνα των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα στο νομό Ιωαννίνων, που γίνεται εδώ και 25 χρόνια  από τον ωτορινολαρυγγολόγο Ευάγγελο Γκόλα, με την εφαρμογή των ενδοεπιδερμικών δοκιμασιών έδειξε ότι το 65% των ασθενών ήσαν ευαίσθητοι στους γυρεόκοκκους των αγρωστωδών.

Τα αγρωστώδη περιλαμβάνουν παγκοσμίως πάνω από 9000 είδη. Στο νομό Ιωαννίνων, δεν καλλιεργούνται πλέον συστηματικά  σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και ήμερη βρώμη.

Όμως δεν παύει η χλωρίδα του νομού Ιωαννίνων να είναι πλουσιότατη σε αγρωστώδη, που είναι αυτοφυή ζιζάνια στις  χορτολειβαδικές εκτάσεις του νομού.

Τα κυριότερα αγρωστώδη κλινικής σημασίας που αφθονούν στους ακαλλιέργητους αγρούς και τα πρανή των δρόμων ως  ζιζάνια είναι η αγριάδα, η αγριόβρωμη, η φεστούκα κ. ά. 
Η αγριόβρωμη είναι ένα αγρωστώδες ζιζάνιο που φύεται μαζί με άλλα ζιζάνια αγρωστώδη στις παρόχθιες περιοχές της λίμνης Παμβώτιδας, αλλά και στα χέρσα οικόπεδα της περιοχής του Δήμου Ιωαννίνων.

Έχουν εντοπιστεί πάνω από 9000 είδη αγρωστωδών στις εύκρατες και θερμές περιοχές του Πλανήτη μας.

Έχουν πλέον εντοπιστεί ποια από αυτά παράγουν γυρεοκόκκους αλλεργιογονικής σημασίας και ποια από αυτά έχουν διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα, δηλαδή, αν εκδηλώσει ένα ευαισθητοποιημένο άτομο συμπτώματα αναπνευστικής αλλεργίας (αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργικό άσθμα) ή ρινοεπιπεφυκίτιδας, εισπνέοντας  τη γύρη ενός αγρωστώδους, εκδηλώνει συμπτώματα επίσης και σε μια άλλη ομάδα αγρωστωδών, διότι έχουν κάποιο κοινό αλλεργιογόνο.

Στο παρόν άρθρο περιγράφεται η αλλεργιογονικότητα της βρώμης.


Τα διάφορα είδη βρώμης 
Η βρώμη ανήκει στο γένος  Avena της οικογένειας Graminae (Poaceae) της τάξης Cyperales  και  είναι ιθαγενές φυτό των χωρών της λεκάνης της Μεσογείου. Αναπτύσσεται σε θερμές - εύκρατες περιοχές των πέντε ηπείρων.

Το γένος Βρώμης (Avena) περιλαμβάνει σημαντικά είδη, άπό τα οποία άλλα είναι ζιζάνια και άλλα είναι καλλιεργούμενα.

Ζιζάνια είναι: A. Sterilis , A. fatua,  A.macrocarpa, A.ludoviciana,  A. barbata,  A. brevis, A. spicata,  A. maroccana,  A. Occidentalis, A. pubescens και A. Pratensis.
Καλλιεργούμενα είδη: Avena abyssinica,  A. byzantina,  A. nuda,  A. strigosa και  A.sativa.
Τα δύο σημαντικότερα είδη του ζιζανίου αγριοβρώμη είναι τα Α. sterilis και τα Α. fatua. Η αγριοβρώμη αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και επιβλαβή ζιζάνια των χειμερινών σιτηρών σε ελληνικό, αλλά και διεθνές επίπεδο [1].


Χαρακτηριστικά της Βρώμης
Η τα διάφορα είδη βρώμης είναι ετήσια φυτά, ανεμόφιλα ή ανεμόγαμα, δηλαδή η επικονίαση γίνεται με τη μεταφορά των γυρεοκόκκων με τη βοήθεια των ανέμων.

Ο βλαστός της βρώμης είναι κοίλος στα μεσογονάτια και το μήκος του φθάνει από  60cm ως ενάμιση μέτρο.
Το έλασμα των φύλλων της Βρώμης μπορεί να φθάσει τα  25cm και πλάτος  τους τα 16mm.

Η ταξιανθία είναι φόβη που αποτελείται από έναν κύριο άξονα, τη ράχη, η οποία είναι επέκταση του στελέχους, και από 5-7 ομάδες διακλαδώσεων. Κάθε σταχύδιο περιβάλλεται από ένα ζεύγος λεπύρων χρώματος λευκοκίτρινου ή ερυθρωπού.

Τα λέπυρα είναι μεμβρανώδη, με πολλά νεύρα και αρκετά επιμήκη ώστε να περιβάλλουν τελείως το σταχύδιο.
Το άνθος αποτελείται από τρεις στήμονες, ύπερο και ωοθήκη μονόχωρη, δισχιδές στίγμα και δύο

Ο καρπός (καρύοψη) είναι ατρακτοειδής, με αύλακα στην κοιλιακή όψη και περικλείεται από τα λεπυρίδια [2].

Οι ελάχιστες θερμοκρασίες για τη βλάστηση του σπόρου της κοινής βρώμης είναι 0-4.8oC, οι άριστες 25-31oC και οι μέγιστες 31-37oC. Όπως και στα άλλα χειμωνιάτικα σιτηρά, η πρώτη ανάπτυξη διακρίνεται σε έρπουσα, ανορθωμένη ή ημιέρπουσα.

Η ένταση του αδελφώματος εξαρτάται από περιβαλλοντικούς (φωτισμός, θερμοκρασία, υγρασία, γονιμότητα εδάφους) και γενετικούς παράγοντες. Το τελικό ποσοστό των γόνιμων αδελφιών μειώνεται όσο αυξάνεται η πυκνότητα σποράς.

Η ελάχιστη θερμοκρασία για την αύξηση της βρώμης βρίσκεται μεταξύ 3.3-4.4oC.
Διαθεσιμότητα, παραγωγή, χημική σύνθεση,  φαρμακολογική δραστηριότητα και  παραδοσιακές χρήσεις του Avena sativa 

Οι σπόροι της βρώμης διατίθενται ως ολόκληροι κόκκοι,  αφού έχει αφαιρεθεί ο φλοιός τους. Ο χυλός   βρώμης παρασκευάζεται  από κομμένη ή αλεσμένη βρώμη. Οι νιφάδες  βρώμης παρασκευάζονται αφού κοπούν οι σπόροι της σε φέτες. Στη συνέχεια υφίστανται  επεξεργασία με ατμό και διπλώνονται.

Οι βρώμες καλλιεργούνται τώρα παγκοσμίως και αποτελούν ένα σημαντικό βασικό διαιτολόγιο για τους  πληθυσμούς αρκετών χωρών. Η βρώμη είναι το πιο θρεπτικό από τα δημητριακά.

Aγρός ακαλλιεργητος στην  Πεδινή, σπεριοχή του Πανεπιστημιακού πάρκου των Ιωαννίνων. Παρατηρείται η πυκνή βλάστηση με αγρωστώδη, που προεξάρχει η Αγριόβρωμη 

Τα διάφορα είδη  Βείναι μια πλούσια πηγή πρωτεΐνης, περιέχει μια σειρά σημαντικών μεταλλικών ιχνοστοιχείων,  λιπιδίων, β-γλυκάνης, πολυσακχαρίτη μικτής σύνδεσης, που αποτελεί σημαντικό μέρος των φυτικών ινών βρώμης.  Οι βρώμες  περιέχουν επίσης διάφορα άλλα φυτικά συστατικά όπως τα αβενανθραμίδια, ινδολο-αλκαλοειδογραμίνη,  φλαβονοειδή, φλαβονολιγνάνες,  τριτερπενοειδείς σαπωνίνες, στερόλες και τοκόλες.

Παραδοσιακά, η βρώμη   χρησιμοποιείται  από μακρού ως διατροφικός παράγοντας, αλλά και για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Τα συστατικά της της προσδίδουν  μια  διεγερτική, αντισπασμωδική, αντινεοπλασματική, διουρητική και νευροτονική δράση.
 Επί πλέον η βρώμη έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες, όπως η  αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδης, επούλωτική των  πληγών, ανοσορρυθμιστική, αντιδιαβητική, αντιχοληστερολαιμική, κλπ.

Το  ευρύ φάσμα των  βιολογικών δραστηριοτήτων της Βρώμης  την καθιστούν  ένας πιθανό θεραπευτικό παράγοντα [3].
Η βρώμη είναι πλούσια σε βιταμίνη Β1, ενώ περιέχει και βιταμίνη Β2 και Ε [4].

Όταν τρώγεται ως πρωινό είναι το γνωστό πλιγούρι ή χυλός βρώμης (porridge), ενώ μπορεί να καταναλωθεί και με ποικίλους τρόπους.
Τα φύτρα βρώμης τρώγονται ως σαλάτα. Το αλεύρι των αλεσμένων σπόρων βρώμης χρησιμοποιείται στην παρασκευή βουτημάτων και την αρτοποιία.

Η βρώμη επειδή είναι μικρής περιεκτικότητας σε γλουτένη δεν είναι κατάλληλη για την παρασκευή ψωμιού.
Το αλεύρι βρώμης αναστέλλει την τάγγιση και, ως πρόσθετο, αυξάνει το μήκος της σταθερότητας των λιπαρών τροφίμων,  όπως τα φυτικά έλαια.
Η βρώμη είναι επίσης ένα από τα βασικά συστατικά του ουίσκι.

Οι φρυγανισμένοι σπόροι βρώμης μπορεί να υποκαταστήσουν τον καφέ.
Το βρώσιμο έλαιο βρώμης παράγεται από τους σπόρους της και χρησιμοποιείται για την παρασκευή δημητριακών πρωινών εδεσμάτων.
Η βρώμη και τα προϊόντα της χρησιμοποιούνται στην παρασκευή  καλλυντικών, των κρεμών και  καθαριστικών του δέρματος.

Το άχυρο βρώμης και οι κόκκοι της συνταγογραφούνται για να θεραπεύουν τη γενική αδυναμία και ενίσχυση του νευρικού συστήματος.
Η β-γλυκάνη της βρώμης διαθέτει αντικαρκινικές ιδιότητες, όπως αυτό αποδείχτηκε σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων [5].

Αλλεργιογονικότητα των γυρεοκόκκων της βρώμης
Προς το παρόν δεν υπάρχουν χαρακτηρισμένα τροφικά αλλεργιογόνα της βρώμης. Παρά τούτο έχουν ενοχοποιηθεί αλλεργιογόνα των σπόρων της βρώμης για την πρόκληση αλλεργικής συμπτωματολογίας από το δέρμα και το πεπτικό σύστημα. Oι γυρεόκοκκοι της γύρης της Βρώμης είναι μικρής διαμέτρου μεταφέρονται από τόπου σε τόπο με τη βοήθεια του ανέμου και περιέχουν αλλεργιογόνα κλινικής σημασίας.

Τα αλλεργιογόνα των 46 και 66 kDa έχουν απομονωθεί από τις βρώμες και έχουν ταξινομηθεί ως κύριες πρωτεΐνες δέσμευσης IgE σε παιδιά με ατοπική δερματίτιδα [6].
Η πρωτεΐνη των 66kDa βρέθηκε να συνδέεται με αντισώματα IgE στον ορό 28 από 33 (84%) ενήλικων ασθενών με ατοπική δερματίτιδα. Έγινε μη ειδική σύνδεση σε μια περιοχή αυτής της πρωτεΐνης, την οποία προτείνουν οι συγγραφείς και μπορεί επίσης να αντιπροσωπεύει σύνδεση τύπου λεκτίνης  [7].

Έχει δειχθεί ότι η βρώμη περιέχει το παναλλεργιογόνο της προφιλίνης, αλλά σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με άλλα τρόφιμα, π.χ. το επίπεδο  αντισώματος IgE προφιλίνης  της Βρώμης 0,9 , ενώ του σέλινου είναι  27,3 kUA / l  [8].

Με τη βοήθεια ανοσοαποτυπώματος (immunoblotting) έχουν εντοπιστεί στον ορό αίματος πασχόντων από κοιλιακή νόσο (κοιλιοκάκη) τρείς πρωτείνες των 25, 27 και , 32 kDa, που ονομάζονται μείζονα κοιλιοκακικά  του ενδοσπερμίου της Βρώμης [9].

Αυτά τα αλλεργιογόνα που μοιάζουν με γλουτένη βρίσκονται σε πολύ χαμηλή συγκέντρωση στην βρώμη και πρόσφατες μελέτες δεν έχει αναφερθεί κάποια  δυσμενής επίδραση σε ασθενείς με κοιλιοκάκη, ακόμη και μετά από μακροχρόνια κατανάλωση βρώμης.

Ανοσοθεραπεία με υπογλώσσια εκχυλίσματα αλλεργιογόνων αγρωστωδών
Σήμερα μπορεί να θεραπευτούν ριζικά τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας, του αλλεργικού άσθματος, της αλλεργικής ρινοκολπίτιδας, της αλλεργικής εκκριτικής μέσης ωτίτιδας και της καθ΄υποτροπήν λαρυγγίτιδας  με την υπογλώσσια ανοσοθεραπεία. Η θεραπεία αυτή περιλαμβάνει την υπογλώσσια χορήγηση αλλεργιογόνου εκχυλίσματος που περιέχει τα αλλεργιογόνα, προς τα οποία είναι ευαισθητοποιημένος ο ασθενής και αυτό έχει αποδειχτεί με τις ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού ή εργαστηριακά με την RAST.

Στην Ευρώπη, το ένα τρίτο των θεραπειών απευαισθητοποίησης των ευαίσθητων ατόμων στη γύρη των αγρωστωδών γινόταν  με ένα μείγμα εκχυλισμάτων γύρης αλλεργιογόνων των αγρωστωδών  Triticum sativum  (σίτος), Avena sativa ήμερη βρώμη, Zea mais (αραβόσιτος) και Hordeum vulgare (κριθάρι). Η επαναξιολόγηση  αυτής της πρακτικής οδήγησε στη χορήγηση του μείγματος  αλλεργιογόνων 5 άλλων αγρωστωδών υπό μορφή δισκίων ή υπογλωσσίου διαλύματος, ήτοι του  Anthoxanthum odoratum (Ανθόξανθο το εύοσμο), Dactylis glomerata (Δακτυλίς η εσοειραμένη), Lolium perenne (Λόλιο το ετήσιο), Poa pratensis (Πόα η Λειμώνιος)  και Phleum pratense (Φλέως ο λειμώνιος).

Τα ζιζάνια  και τα καλλιεργήσιμα  αγρωστώδη δημητριακά είναι πολύ στενά συνδεδεμένα φυλογενετικώς και ως εκ τούτου οι γυρεόκοκκοί τους έχουν  παρόμοια μοριακή σύνθεση.

Αυτό επιβεβαιώθηκε πειραματικά με τη βοήθεια της εργαστηριακής  μεθόδου αναστολής  ELISA και ανοσοαποτυπώματος. Τα αγρωστώδη παρουσιάζουν λοιπόν διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα και αυτό επιτρέπει την ανάμειξή τους για την παρασκευή των αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων τους, που χρησιμοποιούνται στην υπογλώσσια χορήγησή τους και την απευαισθητοποίηση των ασθενών (υπογλώσσια ανοσοθεραπεία)..

Η  ανοσοθεραπεία με βάση το μείγμα 5 αλλεργιογόνων  γύρης αγρωστωδών δεν χρειάζεται την προσθήκη επιπλέον αλλεργιογόνων  από τα άλλα αγρωστώdη με εξαίρεση  τα αλλεριογόνα της αγριάδας (Cynodon dactylon) [10] .

Απευαισθητοποίηση μονοαλλεργικών και πολυαλλεργικών ασθενών
Η απευαισθητοποίηση με υπογλώσσια χορήγηση αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων μπορεί να εφαρμοστεί στις ακόλουθες περιπτώσεις:
1.Πολυαλλεργικοί ασθενείς με εποχιακά αλλεργικά συμπτώματα από ευαισθησία σε ένα αλλεργιογόνο και ολοετήσια προς κάποιο άλλο αλλεργιογόνο.
2. Πολυαλλεργικοί  ασθενείς στους οποίους ένα από τα πολλά σχετικά αλλεργιογόνα είναι σαφώς υπεύθυνο για τα  πιο έντονα και / ή ενοχλητικά συμπτώματα.
Συνιστάται η χωριστή παράλληλη χορήγηση  δύο αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων ή η χορήγηση μείγματος 2 αλλεργιογόνων μόνον σε ασθενείς  τα δύο αλλεργιογόνα του μείγματος προκαλούν όμοια θεραπευτικά αποτελέσματα βελτίωσης των συμπτωμάτων, αλλά και της ποιότητας ζωής των ασθενών στη διάρκεια του χρόνου [11].

Η υπογλώσσια ή υποδόρια σε ασθενείς ευαίσθητους σε δύο διαφορετικά φυτικά αλλεργιογόνα  θα πρέπει κατά προτίμηση να γίνεται με   ξεχωριστή χορήγηση δύο υψηλής ποιότητας τυποποιημένων, μονήρων  εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων Αυτό είναι πολύ προτιμότερο, όταν υπάρχει ευαισθησία σε μη ομόλογα αλλεργιογόνα.  Ομόλογα αλλεργιογόνα είναι μια ομάδα αλλεργιογόνων  με:

1. Συγκρίσιμες φυσικοχημικές και βιολογικές ιδιότητες.
2. Επιδεικνύουν Διασταυρουμένη αντιδραστικότητα/δομική ομολογία των αλλεργιογόνων.
3. Ίδια χημική σύσταση του τελειωμένου μείγματος.
4. Ίδια του αλλεργιογόνου εκχυλίσματος και του τελικού προϊόντος, όπως αυτό καθορίζεται από the European Medicines Agency

Η ταυτόχρονη θεραπεία με τρία ή περισσότερα αλλεργιογόνα σπάνια θα είναι κλινικά σχετική. Εάν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα μείγμα, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τη μεταβολή των αναλογιών μεταξύ των επιμέρους πηγών αλλεργιογόνου (π.χ. πρέπει πάντα να χρησιμοποιείται 1/2 πηγή αλλεργιογόνου 1 και 1/2 πηγή αλλεργιογόνου 2 σε μίγμα δύο αλλεργιογόνων

• 1 / 3 πηγής αλλεργιογόνου 1, 1/3 πηγής αλλεργιογόνου 2 και 1/3 πηγής αλλεργιογόνου 3 σε ένα μίγμα τριών αλλεργιογόνων κ.λπ.), εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι κάθε ένα από τα συστατικά παραμένει σε συγκέντρωση για την οποία έχει αποδειχθεί αποτελεσματικότητα σαφώς αποδεδειγμένη. Όλες αυτές οι προετοιμασίες θα πρέπει να χρησιμοποιούν εκχυλίσματα υψηλής ποιότητας, αποδεδειγμένα και καλά τυποποιημένα, όπως απαιτείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Αλλεργιών [11].

Πίνακας Αγρωστωδών με διασταυρουμένη ωαλλεργιογονικότητα [11]
Στον παρατιθέμενο πίνακα περιγράφονται τα Αγρωστώδη τα οποία διαθέτουν κοινό αλλεριογόνο οι γυρεόκοκκοί τους. Συνεπώς όταν συνταγογραφεί ο γιατρός μια απευαισθητοποίηση κατά της ευαισθησίας στα Αγρωστώδη, αρκεί να γράψει: Μείγμα Αγρωστωδών 100% και το εργοστάσιο θα περιλάβει μείγμα των κυριότερων  Αγρωστωδών, περιλαμβανομένης και της Avena sativa (ήμερη Βρώμη).

Αν κατά τη διενέργεια των ενδοεπιδερμικών δοκιμασιών υπάρχει θετική αντίδραση στο μείγμα Αγρωστωδών (Μix. Graminae)  και στην Αγριάδα (Cynodon dactylon, τότε  στη συνταγογράφηση αναγράφεται 50% Μείγμα Αγρωστωδών + Αγριάδα 50%.

Τα αποτελέσματα της υπογλώσσιας ανοσοθεραπείας των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα από ευαισθησία στα αγρωστώδη (περιλαμβανομένης και της βρώμης σε ασθενείς των συγγραφέων της παρούσας ανασκόπησης έχουν υπάρξει εξαιρετικά.

ΟΜΟΛΟΓΑ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ         (Λατινική ονομασία)

ΜΗ ΟΜΟΛΟΓΑ  ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ                        (Αγγλική ονομασία
Anthoxanthum odoratum   Sweet vernal grass Cynodon dactylon
Avena sativa   Oat Cynosurus cristatus
Dactylis glomerata  Orchard grass/cocksfoot  
Festuca sp.  Meadow fescue
Holcus lanatus  Velvet grass/Yorkshire fog
Hordeum vulgare  Barley
Lolium perenne  Perennial rye grass
Phleum pratense  Timothy grass
Poa pratensis  Kentucky bluegrass
Secale cereale  Cultivated rye
Triticum aestivum  Cultivated wheat
Πρόσθετα είδη  Pooideae grass με επιφυλάξεις:
Agropyron sp.  Couch grass/crested wheatgrass
Agrostis sp.  Bent grass
Alopecurus pratensis  Meadow foxtail
Lolium perenne  Perennial ryegrass
Arrhenatherum elatius  False oat
Phleum pratense  Timothy grass
Poa pratensis  Kentucky bluegrass
Bromus sp.  Brome grass

  

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Ελευθεροχωρινός Η. Γ. 2014. Ζιζανιολογία: Ζιζάνια, Ζιζανιοκτόνα, Περιβάλλον Αρχές και Μέθοδοι Διαχείρησης (4η έκδοση). Εκδόσεις  ΑγροΤυπος, Αθήνα.
2.KOHLER and ELSBETH LANGE. A contribution to distinguishing cereal from wild grass pollen grains by LM and SEM EGON. Grana 18: 133-140, 1979

3. Singh R, De S, Belkheir A. Avena sativa (Oat), a potential neutraceutical and therapeutic agent: an overview. Crit Rev Food Sci Nutr. 2013;53(2):126-44.
4. Sadiq Butt M, Tahir-Nadeem M, Khan MK, Shabir R, Butt MS. Oat: unique among the cereals. Eur J Nutr. 2008 Mar;47(2):68-79. doi: 10.1007/s00394-008-0698-7. Epub 2008 Feb 26.
5. Choromanska A, Kulbacka J, Harasym J, Dubinska-Magiera M, Saczko J. ANTICANCER ACTIVITY OF OAT β-GLUCAN IN COMBINATION WITH ELECTROPORATION ON HUMAN CANCER CELLS. Acta Pol Pharm. 2017 Mar;74(2):616-623.
6. Varjonen E, Vainio E, Kalimo K, Juntunen-Backman K, Savolainen J. Skin-prick test and RAST responses to cereals in children with atopic dermatitis. Characterization of IgE-binding components in wheat and oats by an immunoblotting method.
Clin Exp Allergy 1995;25(11):1100-7
7. Varjonen E, Savolainen J, Mattila L, Kalimo K. IgE-binding components of wheat, rye, barley and oats recognized by immunoblotting analysis with sera from adult atopic dermatitis patients. Clin Exp Allergy 1994;24(5):481-9
8 van Ree R, Voitenko V, et al. Profilin is a cross-reactive allergen in pollen and vegetable foods. Int Arch Allergy Immunol 1992;98(2):97-104
9.Rocher A, Colilla F, Ortiz ML, Mendez E. Identification of the three major coeliac immunoreactive proteins and one alpha-amylase inhibitor from oat endosperm. FEBS Lett. 1992 Sep 21;310(1):37-40.
10.Hrabina, M. , Jain, K. and Gouyon, B. (2008), Cross‐reactivity between pollen allergens from common Pooideae grasses and cultivated cereals. Clinical & Experimental Allergy Reviews, 8: 18-20.
11.Pascal Demoly, Giovanni Passalacqua, Oliver Pfaar, Joaquin Sastre, Ulrich WahnManagement of the polyallergic patient with allergy immunotherapy: a practice-basedapproach. Allergy Asthma Clin Immunol. 2016; 12: 2. Published online 2016 Jan 11. doi: 10.1186/s13223-015-0109-6

Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή και χρήση του στο διαδίκτυο ή οποιοδήποτε άλλο έντυπο μέσο, εκτός και αν ζητηθεί έγγραφη άδεια από τον ιδιοκτήτη της παρούσας ιστοσελίδας.