. Allergopedia

Αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα

Βαρσάμης Αλέξανδρος
Ωτορινολαρυγγολόγος, Θεσσαλονίκη

Αλλεργική ρινίτιδα και το άσθμα  συχνά συνυπάρχουν [1]. Έχει υπολογιστεί ότι το 85% περίπου των ασθματικών ασθενών πάσχουν ταυτόχρονα και από αλλεργική ρινίτιδα [1,6]. Αντιστρόφως, μέχρι το 40% των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα θα αναπτύξουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους και άσθμα [7], Σύμφωνα με μια Ισπανική έρευνα της αλλεργικής ρινίτιδας σε ασθματικούς ασθενείς , που αντιμετωπίστηκαν από 170 ειδικούς αλλεργιολόγους , το 89.5% των  942 ασθενών παρουσίασε εξ αρχής αλλεργική ρινίτιδα [8]. Επιπλέον, η επίπτωση της συννοσηρότητας  του άσθματος και της αλλεργικής ρινίτιδας ελαττώθηκε με την πάροδο της ηλικίας. Η αλλεργική ρινίτιδα έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου για το άσθμα στα παιδιά και τους ενηλίκους [7]. Ο  Rusconi et al[9] εκτίμησε τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονταν με τον συριγμό σε 16,333 παιδιά ηλικίας έξι-επτά ετών για μια περίοδο χρόνου τριών μηνών στην Ιταλία Από αυτά τα παιδιά τα  2810 είχαν πρόωρο παροδικό (n= 1221), επίμονο (n= 671) ή όψιμο  (n= 918) συριγμό. 13,523 παιδιά ποτέ δεν είχαν συριγμό ή  άσθμα (ομάδα ελέγχου). Οι ερευνητές ανακάλυψαν μια σχέση μεταξύ του συριγμού και του ιστορικού αλλεργικής ρινίτιδας στην ηλικία των 6 ετών. Άτυπες αναλογίες (95% CI) μεταξύ της αλλεργικής ρινίτιδας και των μορφών του  συριγμού  ήταν  1.99 (1.54–2.57), 10.02 (8.16–12.30), και  8.16 (6.77–9.83) για τον παροδικό πρόωρο. Επίμονο και όψιμο συριγμό, αντιστοίχως με ισχυρότερη συσχέτιση  (P< 0.001) για τον επίμονο και όψιμο σε σχέση με τον πρόωρο συριγμό [1]Μια διαμήκης μελέτη Ευρωπαϊκού πληθυσμού επιβεβαίωσε τη σχέση μεταξύ της αλλεργικής ρινίτιδας και του άσθματος των ενηλίκων . Από  6461 ενηλίκους , όσοι είχαν αλλεργική ρινίτιδα, είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης άσθματος  (OR: 3.65; 95% CI2.37–5.61) κατά το 8ον έτος της παρακολούθησής  τους σε σύγκριση με την ομάδα μαρτύρων χωρίς αλλεργική ρινίτιδα  (OR: 2.75; 95% CI1.76–4.29) [10].Ο Settipane et al[11] βρήκε μετά από παρακολούθηση 1836 φοιτητών επί 23 έτη, ότι αυτοί που είχαν αλλεργική ρινίτιδα είχαν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν άσθμα σε σύγκριση με αυτούς που δεν είχαν αλλεργική ρινίτιδα   (P< 0.002).H συνοσηρότητα της αλλεργικής ρινίτιδας και του άσθματος αυξάνουν τα κόστη της νοσηλείας και την ποότητα ζωής των ασθενών σε μεγαλύτερο βαθμό από το αν έπασχαν μόνο από τη μία κλινική οντότητα. Σε ανασκοπήσεις μελετών (4 στις ΗΠΑ, 4 στην Ευρώπη, 7 στην Κίνα) ασθενών με τις δύο καταστάσεις βρέθηκε ότι, οι δαπάνες που έγιναν για τους ασθματικούς , που περιελάμβαναν την εισαγωγή στα επείγοντα, τις ιατρικές επισκέψεις τα χορηγηθέντα φάρμακα, ήσαν υψηλότερες στους ασθενείς που έπασχαν ταυτόχρονα από αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα  σε σύγκριση με τους ασθενείς που έπασχαν μόνο από αλλεργική ρινίτιδα [12] . Η μελέτη 34.348 φακέλων τριών συνεχών ετών ασθενών με άσθμα μεγάλων ασφαλιστικών φορέων στις ΗΠA αποκάλυψε ότι η μέση δαπάνη για τους ασθματικούς ασθενείς ήταν 810$ (P< 0.0001) . Όμως οι δαπάνες όταν συνυπήρχε το άσθμα με αλλεργική ρινίτιδα ήταν 1162$.  Η παρουσία της αλλεργικής ρινίτιδας ήταν συχνότερα συνδεδεμένη με μεγαλύτερες δαπάνες συνταγογράφησης αντιασθματικών φαρμάκων. Οι δαπάνες ήταν επίσης υψηλότερες κατά $350, όσον αφορά τις ιατρικές επισκέψεις ασθενών που είχαν επί πλέον του άσθματος και αλλεργική ρινίτιδα [13]. Από την παρακολούθηση 14,542 Γάλλων ασθματικών ασθενών ηλικίας 18-60 ετών  βρέθηκε ότι οι 8,028  (55% ) είχαν και αλλεργική ρινίτιδα). Παρατηρήθηκε ότι η σοβαρότητα και η συχνότητα της αλλεργικής ρινίτιδας ήταν αυξημένη με με τη σοβαρότητα του άσθματος (P< 0.001) , ενώ οι επιδόσεις ΄που αφορούσαν την ποιότητα της ζωής των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα χειροτέρευαν , ανάλογα με τη σοβαρότητα του άσθματος. (P < 0.001) [14]. Οι παραπάνω μελέτες δείχνουν ότι η συνοσηρότητα της αλλεργικής ρινίτιδας και του άσθματος έχουν ουσιαστική επίδραση στην ποιότητα της ζωής των ασθενών και στις δαπάνες υγείας μιας χώρας.Παρά τις παραπάνω περιγραφείσες αποδείξεις η αλλεργική ρινίτιδα και το άσθμα συχνά θεραπεύονται ξεχωριστά. Σημαντικές τεκμηριωμένε απόψεις, εν τούτοις υποστηρίζουν την θέση ότι η αλλεργική ρινίτιδα και το άσθμα αντιπροσωπεύουν  μια ενιαία νόσο, που εκδηλώνεται κατά μήκος του αναπνευστικού βλεννογόνου [1] . Οι υπάρχουσες ομοιότητες της φυσιολογίας και της μορφολογίας των ανωτέρων και ξκατωτέρων αεροφόρων οδών υποστηρίζουν την ισχυρή σύνδεση μεταξύ της αλλεργικής ρινίτιδας και του άσθματος, αν και και μερικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ της μύτης και των βρόγχων οδηγούν στην εκδήλωση  ελαφρώς διαφορετικών συμπτωμάτων.  Στην αλλεργική ρινίτιδα μια διάκριση είναι η έντονη αγγείωση του ρινικού βλεννογόνου, που μπορεί να οδηγήσει σε έντονη ρινική συμφόρηση. Στο άσθμα, η παρουσία λείων μυικών ινών από την τραχεία μέχρι τα βρογχιόλια μπορεί να οδηγήσει στο χαρακτηριστικό βρογχόσπασμο [15]. Παρά τις υπάρχουσες αυτές διαφορές, υπάρχουν και ομοιότητες, όπως η δομή και η φυσιολογία του βλεννογόνου των αεραγωγών που είναι παρόμοια καθ’όλον το μήκος του. [15].

Τόσο στο άσθμα, όσο και στη ρινίτιδα κεντρικό στοιχείο και των δύο είναι η παρουσία φλεγμονής. Στην αλλεργική ρινίτιδα η εξέλιξη του καταρράκτη της φλεγμονής ξεκινάει με την εναπόθεση του αλλεργιογόνου στο ρινικό βλεννογόνο και περιλαμβάνει την πρώιμη και συχνά την όψιμη απόκριση ή αντίδραση [16]

Το αλλεργιογόνο συνδέεται με δύο μόρια ΙgEπάνω στην επιφάνεια των μαστοκυττάρων και ενεργοποιούνται οι υποδοχείς των IgE.  Αυτό οδηγεί στη διάσπαση των κοκκίων των μαστομυττάρων και την απελευθέρωση χημικών μεσολαβητών της φλεγμονής, όπως η ισταμίνη, προσταγλανδίνες, λευκοτριένια, PAF, πρωτεάσες, που οδηγούν στην πρόκληση πταρμών και συμφόρησης του ρινικού βλεννογόνου  στην αλλεργική ρινίτιδα  Στο άσθμα η σύνδεση του αλλεργιογόνου με δύο μόρια IgE  σε μαστοκύτταρα του βλεννογόνου των βρόγχων και η ενεργοποίηση των υποδοχέων της IgE   μπορεί να προκαλέσει βρογχόσπασμο. Η φλεγμονή στο άσθμα χαρακτηρίζεται από τη χρόνια παρουσία ηωσινοφίλων [17]. Η φλεγμονή και η πάχυνση του υποβλεννογόνιου χιτώνα του βρογχικού βλεννογόνου μπορεί να οδηγήσει σε αναδόμηση του αεραγωγού και αύξηση της αντίστασης της ροής του αέρα [18].

Βιβλιογραφία

1.   Bousquet J, Van Cauwenberge P, Khaltaev N; ARIA Workshop Group; World Health Organization. Allergic rhinitis and its impact on asthma. J Allergy Clin Immunol 2001;108(suppl 5):S147–S334. 

2.Global strategy for asthma management and prevention. Global Initiative for Asthma (GINA). Available at: http://www.ginasthma.com/Guidelineitem.asp?l1=2&l2=1&intId=60 Acces.sed September 16, 2008.

3.   Bloom B, Cohen RA. Summary health statistics for U.S. children: National Health Interview Survey, 2006. Vital Health Stat102007;234:1–79.

4.   Pleis JR, Lethbridge-Cejku M. Summary health statistics for U.S. adults: National Health Interview Survey, 2006. Vital Health Stat10 2007;235:1–153.

5.   Meng YY, Babey SH, Hastert TA, et al. Uncontrolled asthma means missed work and school, emergency department visits for many Californians. Policy Brief UCLA Cent Health Policy Res2008;PB2008-2:1–8.

6.   Guerra S, Sherrill DL, Martinez FD, et al. Rhinitis as an independent risk factor for adult-onset asthma. J Allergy Clin Immunol2002;109:419–425

7. Navarro A, Valero A, Juliá B, et al. Coexistence of asthma and allergic rhinitis in adult patients attending allergy clinics: ONEAIR study. J Investig Allergol Clin Immunol2008;18:233–238.

8.   Leynaert B, Neukirch F, Demoly P, et al. Epidemiologic evidence for asthma and rhinitis comorbidity. J Allergy Clin Immunol 2000;106:S201–S205.

9.   Rusconi F, Galassi C, Corbo GM, et al. Risk factors for early, persistent, and late-onset wheezing in young children. SIDRIA Collaborative Group. Am J Respir Crit Care Med 1999;160(5 pt 1):1617–1622.

10. Shaaban R, Zureik M, Soussan D, et al. Rhinitis and onset of asthma: a longitudinal population-based study. Lancet2008;372:1049–1057.

11.  Settipane RJ, Hagy GW, Settipane GA. Long-term risk factors for developing asthma and allergic rhinitis: a 23-year follow-up study of college students. Allergy Proc1994;15:21–25.

12. Gaugris S, Sazonov-Kocevar V, Thomas M. Burden of concomitant allergic rhinitis in adults with asthma. J Asthma 2006;43:1–7.

13. Halpern MT, Schmier JK, Richner R, et al. Allergic rhinitis: a potential cause of increased asthma medication use, costs, and morbidity. J Asthma2004;41:117–126.

14. Magnan A, Meunier JP, Saugnac C, et al. Frequency and impact of allergic rhinitis in asthma patients in everyday general medical practice: a French observational cross-sectional study. Allergy 2008;63:292–298.

15. Bousquet J, Vignola AM, Demoly P. Links between rhinitis and asthma. Allergy 2003;58:691–706.

16. Jeffery PK, Haahtela T. Allergic rhinitis and asthma: inflammation in a one-airway condition. BMC Pulm Med 2006;6(suppl 1):S5. 

17. Humbles AA, Lloyd CM, McMillan SJ, et al. A critical role for eosinophils in allergic airways remodeling. Science 2004;305:1776–1779.

18. Saglani S, Malmström K, Pelkonen AS, et al. Airway remodeling and inflammation in symptomatic infants with reversible airflow obstruction. Am J Respir Crit Care Med 2005;171:722–727.

Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή και χρήση του στο διαδίκτυο ή οποιοδήποτε άλλο έντυπο μέσο, εκτός και αν ζητηθεί έγγραφη άδεια από τον ιδιοκτήτη της παρούσας ιστοσελίδας.